جداسازي و شناسايي باكتري‌‌هاي تجزيه‌كنندۀ نفت خام از مكان‌هاي آلوده به مواد نفتي در مسجدسليمان

مقدمه: امروزه يكي از اصلي‌ترين مشكلات زيست‌محيطي آلودگي هيدروكربني ناشي از فعاليت‌هاي صنعت نفت و پتروشيمي است. نشت تصادفي نفتْ در محيط در طول اكتشاف، توليد، حمل‌ونقل و ذخيرۀ فرآورده‌هاي نفتي اتفاق مي‌افتد. فناوري‌هايي كه معمولاً براي اصلاح خاك استفاده مي‌شوند، گران هستند و ممكن است به تجزيۀ ناقص آلاينده‌ها بينجامند. تجزيۀ زيستيْ فناوريِ مقرون‌به‌صرفه‌اي براي احياي مناطق آلوده به نفت است. مواد و روش‏‏ها: در اين پژوهش، براي جداسازي باكتري‌هاي تجزيه‌كنندۀ نفت خامْ نمونه‌برداري از خاك و لجن نفتي از 7 منطقۀ آلودۀ نفتي در مسجدسليمان انجام گرفت. براي تعيين فراواني باكتري‌هاي هتروتروف و تجزيه‌كننده، شمارش باكتري‌ها با روش سريال رقت و MPN انجام شد. 24 سويه با روش غني‌سازي كشت در محيط بوشنل هاس براث حاوي نيم‌درصد نفت خام جداسازي شدند. سپس براساسِ رنگ‌آميزي گرم و خصوصيات كلنيْ تست گسترش نفت، هيدروفوبيسيتۀ سطح سلولي و فعاليت امولسيون‌كنندگي سويه‌ها براي غربال‌گري نخستين بررسي شدند. در مرحلۀ نهايي، غربال‌گري 10 سويۀ برتر با روش اسپكتروفتومتري و گراويمتري با غلظت نيم‌درصد نفت خام صورت گرفت. براي تأييد نهايي، تجزيۀ آناليز كرماتوگرافي گازي (GC) روي سويۀ برتر انجام شد. نتايج: سويه‌‌هاي شناسايي‌شده، متعلق‌به جنس‌هاي Rhodococcus jostii strain D3 وArthrobacter citreus strain E3 بودند. دو سويۀ برتر براي بررسي اثر غلظت‌هاي مختلف نفت خام، اثر مواد مغذي، اثر زمان و كشت مخلوط بررسي شدند. بيشترين ميزان گسترش نفت مربوط‌به سويۀ F3 و بيشترين ميزان امولسيون‌كنندگي مربوط‌به سويۀ E3 بود. سويۀ D3 با 41درصد تجزيه در غلظت 5/4 و سويۀ E3 با 5/73درصد تجزيه در غلظت 5/1 بهترين نتايج را در پاسخ به غلظت‌هاي مختلف نفت خام نشان دادند. آناليز گاز كرماتوگرافي تأييد كرد كه سويۀ D3 قابليت حذف بيش از 95درصد نفت در غلظت نيم‌درصد را دارد. بحث و نتيجه‏گيري: سويه‌هاي شناسايي‌شده، ظرفيت زيادي در حذف آلودگي‌هاي هيدروكربني دارند و در آينده مي‌توان از آنها در سطح ميداني براي كاهش و حذف آلودگي‌هاي نفتي در مناطق آلوده بهره گرفت.