سام‌نامۀ كوچك، منظومه‌اي پيشينه‌دار از پهلواني‌هاي سام نريمان

سام پدر زال و نياي رستم يكي از معروف‌ترين پهلوانان متون حماسي ايران است. به‌علّت استقلال شخصيت سام از سيماي اساطيري گرشاسپ و نيز اين‌كه سام به‌تدريج نياي رستم تلقي شده‌ است، از گذشته‌هاي دور، سام يكي از محبوب‌ترين پهلوانان ادب پهلواني ايران به شمار مي‌رفت آن‌چنان‌كه داستان‌هاي متعدّدي دربارۀ پهلواني‌هاي او به دست ما رسيده است. سام‌نامه (بزرگ) يكي از معروف‌ترين منظومه‌هاي پهلواني در گزارش‌كرده‌هاي سام نريمان و دلاوري‌هاي او در راه رسيدن به محبوب خود پري‌دخت است. گذشته از اين منظومه، روايت منظوم ديگري نيز از پهلواني‌هاي سام در سرزمين‌هاي مغرب و مازندران به دست ما رسيده كه كمتر شناخته شده است. اين منظومه، از گوينده‌اي ناشناس، ظاهرا برخلاف سام‌نامه (بزرگ) متأثّر از روايات شفاهي نيست بلكه، با توجّه به قرائن متن، روايات آن، ريشه در داستان‌هاي قديم دارد.در اين مقاله، نخست به معرّفي اين منظومه كه از آن با نام سام‌نامۀ كوچك ياد مي‌كنيم مي‌پردازيم؛ سپس حدود احتماليِ زمان سرايش آن را تعيين و به برخي نكته‌هاي محتوايي آن اشاره مي‌كنيم.