هم‌سنجي و سند‌پژوهي اخبار ملاحم و فتن فريقين با محوريت تشخص «نفس‌زكيه»

در ﺑﺮﺧﻲ از اﺧﺒﺎر «ﻣﻼﺣﻢ و ﻓﺘﻦ» در آﺛﺎر و ﻣﺮاﺟﻊ رواﻳﻲ ﺷـــﻴﻌﻪ و ﺳﻨﻲ، از «ﻧﺸﺎﻧﻪاي اﻧﺴﺎﻧﻲ» ﻳﺎد ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺎصله زﻣﺎﻧﻲ اﻧﺪﻛﻲ از ﻛﺸﺘﻪ ﺷـــﺪن وي، «ﻗﻴﺎم ﺟﻬﺎﻧﻲ»، ا ﻣﺎم ﻣﻬﺪي (ﻋﺞ) از ﻛﻨﺎر «ﻛﻌﺒﻪ» آ ﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد. اﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ در زﺑﺎن رواﻳﺎت ﺷﻴﻌﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻫﻞﺳﻨﺖ، ﺑﺎ ﻋﻨﻮان «ﻧﻔﺲزﻛﻴﻪ» ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺸﺨﺺ «ﻧﻔﺲزﻛﻴﻪ» و مسئله «ﻗﺘﻞ» وي در ﺟﺎﻳﮕﺎه «ﻧﺸــﺎنه» ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ ﻗﻴﺎم اﻣﺎم ﻣﻬﺪي (ﻋﺞ) در «دوازده ﺑﺨﺶ» از ﻣﻴﺎن اﺧﺒﺎر ﻣﻼﺣﻢ و ﻓﺘﻦ «ﻓﺮﻳﻘﻴﻦ» ﻣﻮرد «ﻫﻢﺳﻨﺠﻲ» و «ﻣﺤﺎسبه» دﻗﻴﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ و ﻓﺤﺺ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان «ﺗﻄﺒﻴﻖ» و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ «ﺷﻤﺎر» ورود اﻳﻦ اﺧﺒﺎر و ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه‌ ﻣﺤﺪﺛﺎن ﻫﺮ دو ﻓﺮﻗﺔ ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺿﺒﻂ آنﻫﺎ در ﻣﺼﺎدر و ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺘﻘﺪم اﻳﺸﺎن ﺑﻮد. در ﺑﺎدي اﻣﺮ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻃﺮق اﺧﺒﺎر و زﻧﺠﻴﺮه‌ راوﻳﺎن، روات «ﺿــﻌﻴﻒ»، «واﺿــﻊ»، «ﻣﺠﻬﻮل» ﻳﺎ «ﻣﻬﻤﻞ» از ﺧﻼل ﻣﺪارك ﺑﻪ دﺳـــﺖ آﻣﺪ ﻛﻪ اﺳـــﻨﺎد را از ﺣﻴﺚ اﻋﺘﺒﺎر و ﺣﺠﻴﺖ در ﺑﺴـــﻴﺎري از ﮔﺰارهﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲﻧﻤﻮد و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻲ اﺧﺒﺎر، «ﻣﻮﻗﻮف»، «ﻣﺮﺳﻞ» ﻳﺎ «ﺑﻼ اﺳﻨﺎد» ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ «ﻋﺪم ﺣﺠﻴﺖ» و ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﻣﺪرﻛﻲ ﻣﻲاﻓﺰود. در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن، ﺷﻤﺎري از رواﻳﺎت ﺑﻪ ﺷـــﻜﻞ «ﻣﻨﻔﺮد» و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪﺻـــﻮرت «ﻣﻌﺎرض»، ﺳـــ ﺒﺐ «ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ» ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸــﺘﺮ در ﻓﻬﻢ دﻗﻴﻖ و «اﺗﻘﺎن و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺻــﺪوري» اﻳﻦ «ﻧﺸﺎنه ﻣﻬﺪوي» ﺷﺪه ﺑﻮد. در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻣﺮ و در ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﭘﮋوﻫﺶ، اﻳﻦ ﻣﺴــﺌﻠﻪ ﺑﻪﺻــﻮرت ﻛﻠﻲ ﺗﺼــﺮﻳﺢ و ﻣﻨﺘﺞ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺿــﻌﻒﻫﺎي ﺳﻨﺪي، «دﻻﻟﺖ» اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﺒﺮي اﻳﻦ «ﻋﻼﻣﺖ» ﻧﻴﺰ در ﻫﺮ ﺑﺨﺶ، داراي ﻧﺎرﺳــــﺎﻳﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ از ﻧﻈﺮ ورود و ﺻــــﺪور ﺑﻮده و اﻛﺜﺮ ﮔﺰارهﻫﺎي ﺧﺒﺮي ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﻪ آن، ﺟﺰم آور و ﻗﻄﻌﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﺮﺳـــﻴﺪه اﺳﺖ.