ارزشيابي مسكن شهري برنامه‌ريزي‌شده در شهر تبريز از نگاه ساكنان

مفهوم «ارزش» در برنامه‌ريزي مسكن شهري ازجمله مفاهيم اعتباري و برساختي است كه در صورت هماهنگي با روح حاكم بر جامعه، زمينه‌ساز تعامل منافع حاصل از الگوي توسعه‌ مسكن شهري با منافع بهره‌وران آنهاست. پژوهش حاضر با هدف ارزشيابي مسكن شهري برنامه‌ريزي‌شده از نگاه ساكنان، در پي تبيين مفهوم ارزش در برنامه‌ريزي مسكن شهر تبريز مطابق با فرهنگ و انديشه‌ اسلامي حاكم بر جامعه با رهيافت واقع‌گرايي اسلامي مبتني بر ديدگاه ارزش‌شناسي علامه طباطبايي و با تأكيد بر نظريه‌ اعتباريات وي و با استفاده از راهبرد پژوهش پس‌كاوي انجام شده است. از آنجا كه بسياري از ويژگي‌هاي تبيين‌كننده‌ ارزش مسكن شهري در بازار به‌طور مستقيم دادوستد نمي‌شوند، به‌منظور كمي‌سازي ارزش‌ها از مباني اوليه‌ مدل هدانيك بهره گرفته شده است. شاخص‌هاي ارزش مسكن شهري و مدل تبييني در شهر تبريز (در قالب سه نمونه‌ شهرك رشديه، كوي اشكان و مجتمع چمران) مورد آزمون و تحليل همبستگي و رگرسيوني (به شيوه‌ خطي و شبه‌لگاريتمي) قرار گرفتند. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد مقوله‌ «ساختاري فيزيكي» بنا در كنار مقوله‌ «محيطي» مربوط به دسترسي به كاربري‌ها، بيشترين قدرت تبيين‌كنندگي متغير ارزش مسكن شهري تبريز را دارند؛ حتي در نمونه‌هاي كاملاً برنامه‌ريزي‌شده در شهر تبريز (شهرك رشديه) نيز، همه‌ مقولات مؤثر ارزش‌بخش مسكن شهري پوشش داده نمي‌شوند. با عنايت به اينكه بومي‌بودن الگوي توسعه‌ مسكن در محور ارزش‌هاي حاكم بر جامعه تحقق خواهد يافت و ارزش، يك مقوله‌ فرهنگي است، ضرورت دارد شناسايي ارزش‌ها در هر جامعه روي دهد و برنامه‌ريزي مسكن شهري براساس آن هدايت شود؛ در اين صورت شهرها در بازنمايي فرهنگ اسلامي موفق خواهند شد.