بررسي جايگاه و كاربرد گويش گنابادي از منظر جامعه‌شناسي زبان

مقالۀ حاضر با هدف شناسايي موقعيت اجتماعي گويش گنابادي، از گويش هاي كهن ايراني، با بررسي تأثير مؤلفه هاي اجتماعي مانند سن، تحصيلات، جنسيت و شهرنشيني بر كاربرد گونۀ گنابادي در حوزه هاي مختلف مانند خانواده، مدرسه، هنر، اماكن اداري، كوچه و خيابان، مذهب و سرگرمي انجام پذيرفت. روش، تحليل حوزه اي و ابزار، پرسش‌نامه و مصاحبه‌ است. روش نمونه گيري، تصادفي بود كه برمبناي آن، حجم نمونه اي متشكل از 240 آزمودني، از سه رده سني به تفكيك هر گروه جنسيتي و به صورت مساوي از دو جامعه روستايي و شهري گناباد انتخاب گرديد. نتايج پژوهش نشان داد كه گنابادي، زبان غالب حوزه هاي غير رسمي و به ويژه خانواده‌است؛ هرچند در حوزه هاي رسمي تر مانند مدرسه و اداره، فارسي معيار، زبان غالب است. گرايش به ‌استفاده از زبان فارسي در بين زنان بيشتر از مردان، گروه سني جوانان بيشتر از ديگر گروه هاي سني، تحصيل كردگان بيشتر از غيرتحصيل كردگان، شهر نشينان بيش از روستاييان در تمامي حوزه هاست. پس مي‌توان گفت كه گنابادي روند تدريجي زوال را در پهنۀ خراسان بزرگ طي مي كند.