بازكاوي انواع نسبت ميان دين و عرفان با تأكيد بر رئوس ثمانيه

ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺎن دﯾﻦ و ﻋﺮﻓﺎن از ﻣﺒﺎﺣﺚ ﭘﺮ داﻣﻨﻪ و ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ رﯾﺸﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺼﻮف و ﻋﺮﻓﺎن دارد. ﻋﺎرﻓﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﺎﻟﻤﺎن دﯾﻨﯽ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﯽ، ﺑﺮ ﻣﻨﺸﺄ اﺳﻼﻣﯽ ﻋﺮﻓﺎن و ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺗﺄﮐﯿﺪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ. در ﻣﻘﺎﺑﻞ، ﺑﻌﻀﯽ از ﻋﺎﻟﻤﺎن دﯾﻦ، ﻣﻨﮑﺮ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن ﻋﺮﻓﺎن و ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ اﺳﻼم ﺷﺪه و آﻣﻮزه ﻫﺎي ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ را ﺑﺪﻋﺖ و ﻧﺎﺷﯽ از ارﺗﺒﺎط ﻋﺎرﻓﺎن ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ؛ و ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﮐﺮده اﻧﺪ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ اﯾﻦ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ واﮐﺎوي ﻣﺤﻞ ﻧﺰاع ﺗﺎﺣﺪي ﺑﺮﻃﺮف ﮐﺮد و داﻣﻨﮥ اﺧﺘﻼف را ﮐﺎﻫﺶ و ﻣﯿﺰان وﻓﺎق را ﮔﺴﺘﺮش داد. در ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﯿﺶرو، ﺑﻪ ﺟﺎي اراﺋﮥ ﯾﮏ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺸﺨﺺ، از ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﮐﻪ ﻣﯿﺎن اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺮﻓﺎن و دﯾﻦ وﺟﻮد دارد ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﭘﺪﯾﺪار ﺷﻨﺎﺳﯽ، اﺧﺘﻼف ﻧﺎﺷﯽ از اﺑﻬﺎم در ﻧﺴﺒﺖ روﺷﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از رﺋﻮس ﺛﻤﺎﻧﯿﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ و ﻧﯿﺰ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻋﺮﻓﺎن ﺑﺎ ﻋﻠﻮم دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ اﺑﻬﺎم ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو را ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ؛ زﯾﺮا ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از رﺋﻮس ﺛﻤﺎﻧﯿﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﻣﻮﺿﻮع و ﺳﻨﺦ، ﻏﺮض و ﻫﺪف، ﻣﺆﻟﻒ و ﻣﺪون، ﻓﺎﯾﺪه و ﻣﻨﻔﻌﺖ، ﺟﺎﯾﮕﺎه و ﻣﺮﺗﺒﻪ و ﻧﯿﺰ ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﻋﺮﻓﺎن، ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت و ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﯿﺎن دﯾﻦ و ﻋﺮﻓﺎن ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻫﻤﺴﺎﻧﯽ و ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ و در ﺑﺮﺧﯽ اﺑﻌﺎد دﯾﮕﺮ ﺗﺒﺎﯾﻦ و ﻣﻐﺎﯾﺮت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻧﮕﺎه ﮐﻠﯽ و ﻧﻈﺮ ﻗﻄﻌﯽ در اﯾﻦﺑﺎره را ﻧﻔﯽ و دﻋﻮت ﺑﻪ ﻧﮕﺎه ﺟﺰء ﻧﮕﺮ و ذو اﺑﻌﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد.