ارزيابي و پايش پديده خشكسالي بر اساس دو شاخص SPI و SPEI در استان هرمزگان

Assessment and drought monitoring using Standardized Precipitation (SPI) and Standardized Precipitation Evapotranspiration (SPEI) Indices in Hormozgan province

پديده خشكسالي يكي از مهمترين بلاياي طبيعي‌ست كه جوامع انساني را تهديد مي‌كند. براي پايش اين پديده شاخص‌هاي گوناگوني مورد استفاده قرار مي‌گيرد. هدف از اين تحقيق ارزيابي و پايش پديده خشكسالي بر اساس دو شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و بارش- تبخير و تعرق استاندارد شده (SPEI) در استان هرمزگان است. شاخص SPI تنها بر اساس داده‌هاي بارش و شاخص SPEI بر اساس داده‌هاي بارش و مقادير تبخير و تعرق پتانسيل (روش تورنت وايت) خشكسالي را محاسبه مي‌كنند. جهت انجام اين تحقيق از داده‌هاي ماهانه بارش و داده‌هاي ميانگين درجه حرارت ماهانه پنج ايستگاه سينوپتيك بندرعباس، بندر لنگه، حاجي‌آباد، ميناب و بندر جاسك براي يك دوره 30 ساله (1988-2017) استفاده شد. نتايج نشان داد هر چند مقادير شاخص SPIو SPEI داراي همبستگي بوده‌اند امّا شاخص SPEIنسبت به خشكي حساس‌تر و پاسخ سريع‌تري نسبت به آن داشته است و دوره‌هاي خشك و مرطوب طولاني‌تري نشان داده است. در خصوص مقايسه بين ايستگاهي نيز مشخص شد كه بين مقادير شاخص SPI ايستگاه‌هاي مورد مطالعه تفاوت معني‌داري وجود نداشته است، همچنين تفاوت معني‌داري در مقادير شاخص SPEI‌ بين ايستگاهي نيز ديده نشده است. در ادامه مشخص شد پراكنش شاخص SPI در سطح استان هرمزگان يكنواخت‌تر از پراكنش شاخص SPEI‌ بوده است.

Drought is one of the most important natural disasters that threaten human societies. Various indices are employed for drought monitoring. The purpose of this study is to evaluate and monitor the drought phenomenon based on two indicators of standardized precipitation (SPI) and standardized precipitation-evapotranspiration (SPEI) in Hormozgan province. SPI index is calculated only based on precipitation data, and SPEI index is calculated based on precipitation data and evapotranspiration potential values Torrent White method) of drought. For this study, monthly precipitation data and average monthly temperature data of five synoptic stations of Bandar Abbas, Bandar Lengeh, Hajiabad, Minab, and Bandar Jask for a period of 30 years (1988-2017) were used. The results showed that although the values of SPI and SPEI index were correlated, SPEI index was more sensitive to drought and faster response to it and showed longer dry and wet periods. Comparison of SPI index values of different climate stations revealed no significant difference between their SPI values. It was also found that there was no considerable difference between SPEI index values for selected stations. Finally, the findings showed that the spatial distribution of the SPI index was more uniform compared to that of the SPEI index in Hormozgan province.