رويكرد كنشگري روشنفكر در «چشم‌هايش» و «دل كور» بر اساس نظريه كنش متقابل نمادين

هنجارها در موضع قدرت و خواهان پيروزي هستند و با ايجاد سلطه بر فكر، آدمي را به فرمانبرداري وا مي‌دارند. روشنفكر بر خود مي‌داند كه در مقابل هنجارهاي كج بايستد و براي تحقق شرايط مطلوب فكري بكوشد. در روش شناسي «كنش متقابل نمادين» هربرت بلومر آگاهي انسان به خويشتنِ خويش در دنياي تجربي جامعه به وجود مي‌آيد. در اين رويكرد جامعه شناختي روشنفكر كنشگري است كه كنش او بر اساس تفسير در موقعيت هاي اجتماعي سياسي روي مي دهد و نقش او در دفاع يا نپذيرفتن هنجارها، جهت گيري مي شود. رمان «چشم‌هايش» تصويري را از تاريخ پهلوي اول نشان مي‌دهدكه در آن «خود جمعي»، آميزه اي از خودي سنت گرا و متجدد است. منافع جمعي بر منافع فردي ترجيح دارد. روشنفكر فردي متجدد است و با مبارزه در برابر نظام اقتدارگراي سياسي به كنشگري مي پردازد. رمان «دل كور» روايتگر دوره پهلوي اول و دوم است. «خود جمعي» در اين رمان، «خودي» منفعل و خشن است. در جهان رمان منافع فردي بر منافع جمعي ترجيح دارد. روشنفكر در رويارويي با «خود جمعي» بر اساس مهرباني و صلح طلبي كنشگري مي كند.