پديد آورندگان :
نباتي، جعفر دانشگاه فردوسي مشهد - پژوهشكده علوم گياهي , گلداني، مرتضي دانشگاه فردوسي مشهد - گروه اگروتكنولوژي , محمدي، محمد دانشگاه فردوسي مشهد - گروه اگروتكنولوژي , ميرميران، محبوبه سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان خراسان رضوي، مشهد، ايران , اسدي، علي دانشگاه فردوسي مشهد - گروه اگروتكنولوژي
كليدواژه :
بقاي برگ , تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي , درصد بقا , سديم , شاخص پايداري غشاء
چكيده فارسي :
در اين پژوهش تحمل به شوري 24 ژنوتيپ عدس در كشت هيدروپونيك به‌صورت كرت‌هاي خردشده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد بررسي قرار گرفت. تنش شوري (0/5، 12 و dS m-1و16) در كرت‌هاي اصلي و ژنوتيپ‌هاي عدس در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. اعمال تنش شوري 12 و dS m-1و16 سبب كاهش درصد بقا در تمامي ژنوتيپها در مقايسه با شاهد شد. ژنوتيپ‌هاي MLC57،وMLC73،وMLC94،وMLC104 و MLC108 قادر به تحمل شوري dS m-1و16 نبودند. اعمال سطوح تنش شوري سبب كاهش ويژگي‌هاي مورفولوژيك گياه مانند ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، وزن خشك و درصد بقاي برگ در بيش‌تر ژنوتيپها شد. كم‌ترين درصد كاهش ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، وزن خشك و درصد بقاي برگ در سطح شوري dS m-1و16 نسبت به شاهد، به‌ترتيب در ژنوتيپ‌هاي MLC13،وMLC120،وMLC4 و MLC12 مشاهده شد. كم‌ترين افزايش ميزان سديم (5/52 برابر) در نتيجه اعمال شوري dS m-1و16 نسبت به شاهد در ژنوتيپ MLC108 و بيش‌ترين ميزان كلسيم (4 برابر) در ژنوتيپ MLC78 مشاهده شد. به‌عبارتي اين ژنوتيپها توانستند آثار منفي افزايش يون‌هاي سديم در نتيجه اعمال تنش شوري را كاهش دهند. تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي (PCA) نشان‌دهنده برتري نسبي تمام ژنوتيپ‌هاي متعلق به گروه اول (MLC120،وMLC178،وMLC12،وMLC26،وMLC117 و MLC6) در بيش‌تر صفات نسبت به ميانگين كل بود. به‌طور كلي با توجه به نتايج اين پژوهش مي‌توان گفت اين ژنوتيپها از درصد بقا و ويژگي‌هاي رشدي مناسب‌تري در مواجه با تنش شوري برخوردارند كه از اين ويژگي‌ها مي‌توان در انتخاب بهتر ژنوتيپ‌هاي متحمل به شوري در پژوهش‌هاي آينده استفاده كرد.
چكيده لاتين :
Salinity tolerant of 24 lentil genotypes was investigated in a split-plot based on a randomized complete
blocks design with three replications. Salinity levels (0.5, 12, and 16 dS m-1) were arranged as the main plot
and lentil genotypes as the subplot. Results indicated that salinity levels of 12 and 16 dS m-1 reduced the
survival percentage of all genotypes compared to control. MLC57, MLC73, MLC94, MLC104, and MLC108
genotypes were not able to tolerate the 16 dS m-1 salinity level. Morphological traits were affected by
salinity stress as plant height, number of branches per plant, dry weight, and leaf survival percentage in most
genotypes were decreased. Compared to control, the lowest reductions of plant height, number of branches
per plant, plant dry weight, and leaf survival percentage were observed at salinity level of 16 dS m-1 in
MLC13, MLC120, MLC4, and MLC12 genotypes, respectively. Also the lowest increase in Na+ (5.5 times)
and the highest increase in Ca2+ (4 times) were observed at salinity level of 16 dS m-1, in MLC108 and
MLC78, respectively. In other words, these genotypes were able to reduce the adverse effects of increased
NaCl in higher salinity levels. Principal component analysis (PCA) showed that all genotypes of the first
group (MLC6, MLC12, MLC26, MLC117, MLC120, and MLC178) were superior for most traits as
compared to the total mean. Generally, it could be concluded that this group of genotypes has a better
survival percentage and growth characteristics in salinity conditions, which may be used to select salinity
tolerant lentil genotypes in subsequent studies.
