مقايسه و ارزيابي اثرات سطوح مختلف كم‌آبياري قطره‌اي نواري بر عملكرد و كارآيي مصرف آب دو رقم كنجد محلي بهبهان و شوين

Comparison and Evaluation of the Effects of Different Levels of Tape Drip Irrigation on Yield and Water Use Efficiency of Two Local Behbahan and Shevin Sesame Varieties

به‌منظور بررسي و ارزيابي اثرات سطوح مختلف كم‌آبياري قطره‌اي بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه، عملكرد روغن، درصد روغن دانه و كارآيي مصرف آب دانه آزمايشي در دو سال زراعي 97-1396 و 98-1397 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي بهبهان اجرا شد. آزمايش به‌صورت كرت‌هاي يك‌بار خرد شده بر پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكــرار اجرا شد. مقدار آب در آبياري قطره‌اي نواري در چهار سطح 40، 60، 80 و 100 درصد نياز آبي در كرت‌هاي اصلي و دو رقم كنجد محلي بهبهان و شوين در كرت‌هاي فرعي از زمان شروع گلدهي مورد مقايسه قرار گرفتند. مقايسه ميانگين اثرات متقابل سطوح آبياري و رقم نشان داد تيمار 100 درصد نياز آبي در رقم محلي بهبهان با عملكرد 0/1218 كيلوگرم در هكتار رتبۀ نخست و جايگاه برتر را به‌خود اختصاص داد ميزان مصرف آب در تيمار برتر (100 درصد نياز آبي و رقم محلي بهبهان) معادل 5389/4 مترمكعب در هكتار محاسبه شد. تيمارهاي 100 و 80 درصد نياز آبي در رقم برتر (محلي بهبهان) با كارآيي مصرف آبي به‌ترتيب معادل 0/226 و 0/210 كيلوگرم بر مترمكعب اختلاف معني‌داري با هم نداشتند و به‌صورت مشترك در رتبۀ نخست جاي گرفتند. ضريب همبستگي پيرسون محاسبه شده براي صفات اندازه‌گيري شده نشان داد كه بيشترين ميزان همبستگي حجم آب مصرفي به‌ميزان (0/9271=r) با وزن هزاردانه محاسبه شد. همبستگي معني‌دار حجم آب مصرفي با عملكرد و اجزاي عملكرد دانه نشان‌دهنده حساس بودن گياه كنجد به تنش كم‌آبياري و توجه به مديريت بهينه آب در كشت كنجد داشت. لذا كاهش حجم آب مصرفي و به‌تبع آن بروز تنش خشكي در كنجد موجب كاهش عملكرد و اجزاي عملكرد شد.

To investigate and evaluate the effects of different levels of drip irrigation on grain yield and yield components, oil yield, seed oil percentage, and seed water use efficiency, an experiment was performed at Behbahan Agricultural Research Station during two crop years 2018-19 and 2019-20. The experiment was conducted in split plots based on a randomized complete block design with 3 replications. The amount of water in tape drip irrigation was compared at four levels of 40, 60, 80, and 100% water requirement in main plots and two sesame cultivars Local of Behbahan and Shevin in subplots from the beginning of flowering. Comparison of mean interaction effects of irrigation levels and cultivars showed that the treatment of 100% water requirement in the Behbahan local cultivar with the yield of 1218.0 kg/ha was ranked first and foremost. Water consumption in the highest treatment (100% water requirement and Behbahan local cultivar) was calculated to be 5389.4 m3/ha. Treatments of 100% and 80% of water requirement in superior cultivar (local Behbahan) with water use efficiency of 0.226 and 0.210 kg/m3 had no significant difference, respectively, and were in the first place. Pearson correlation coefficient calculated for the measured traits showed that the highest correlation of water volume was calculated (r = 0.9271) with the weight of one thousand seeds. Significant correlations of water volume with grain yield and yield components indicated that sesame was susceptible to drought stress and attention to optimal water management in sesame cultivation. Therefore, decreasing the volume of water consumed and consequently drought stress in sesame reduced yield and yield components.