كنش‌گري فقيهان حله در نشر فرهنگ اسلامي پس از حمله مغول

غفلت از ديدگاه‌ها و عملكرد عالمان ديني و فقيهان در حوزه‌هاي مختلف اجتماعي سبب شده ‌است تدابير، رويكردها و اقدامات آن‌ها كمتر، نقد و بررسي شود و اين ميراث سترگ، كمتر در اختيار نخبگان و نقش‌آفرينان اجتماعي در سده‌هاي بعد قرار گيرد. توجه به كنش‌گري فقيهان و عالمان ديني به ويژه در مقاطعي از تاريخ كه جامعه اسلامي دچار بحران‌ها و چالش‌هاي فراگير بوده ‌است، از اهميت بيشتري برخوردار است. عدم توجه به اين گونه، پژوهش‌هاي تاريخي ـ اجتماعي سبب شده است برخي مراكز و نهادهاي ديني، متهم به بي‌توجهي به شرايط، بسترها و نتايج فرهنگي و اجتماعي كنش‌هاي اجتماعي گردند. اين مقاله با تكيه بر منابع كتاب‌خانه‌اي و استفاده از رويكرد توصيفيتحليلي در پي پاسخ‌گويي به اين مسئله است كه فقيهان حله در سده‌هاي هفتم و هشتم هجري كه جهان اسلام دچار پي‌آمدهاي حمله مغول و سقوط خلافت عباسي بود از كدام بسترها، ابزارها و قالب‌ها در حوزه نشر فرهنگ ديني بهره برده‌اند؟ از نتايج اين مقاله مي‌توان به اهتمام فقيهان حله به تسهيل مراودات فرهنگي، سوق دادن مناقشات مذهبي به مذاكرات علمي، تأكيد بر اخلاق به عنوان زير بناي فرهنگ اسلامي، مسئوليت‌پذيري فرهنگي، پرهيز از قرائت‌هاي منفعلانه در حوزه فرهنگ ديني و استفاده از ابزارها و قالب‌هاي فرهنگي در حوزه نشر فرهنگ و آموزه‌هاي مذهبي اشاره كرد.