تجزيه پايداري واريته هاي گندم نان ( (Triticum aestivum L.با استفاده از مدل AMMI

مقدمه و هدف: اثر متقابل ژنوتيپ × محيط يك مشكل بزرگ در مطالعه ي صفات كمي است. وجود اثر متقابل ژنوتيپ × محيط موجب مي شود كه عملكرد ژنوتيپ ها در دامنه ي وسيعي از شرايط محيطي مورد ارزيابي قرار گيرد. پايداري عملكرد براي حصول عملكرد بالا و به طور يكنواخت در دامنه ي وسيعي از محيط ها، داراي اهميت زيادي است. هدف از انجام اين تحقيق تعيين ژنوتيپ هاي داراي سازگاري عمومي و خصوصي با استفاده از مدل AMMI مي باشد. مواد و روش‌ها: به منظور بررسي و انتخاب واريته هاي پر محصول و پايدار، 8 واريته گندم نان با استفاده از مدل AMMI مورد مطالعه گرفت. آزمايش در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 4 تكرار طي سال هاي زراعي (13971394) در ساري، گرگان، آق قلا و گنبد به اجرا درآمد. هر يك از لاين‌ها در كرت‌هايي با پنج خط سه متري با فاصله خطوط 25 سانتي‌متر كاشته شد. در پايان فصل محصول سنبله‌ها از هر كرت به‌صورت دستي برداشت و خرمن كوبي شد و وزن دانه‌هاي بدست آمده توسط ترازوي ديجيتال اندازه‌گيري و در متر‌مربع گزارش شد. يافته‌ها: نتايج حاصل از تجزيه واريانس آثار اصلي جمع پذير و اثر متقابل ضرب پذير (مدل AMMI) اختلاف معني داري را در سطح احتمال يك درصد براي محيط، واريته و اثر متقابل واريته × محيط نشان داد كه بيانگر عملكرد متفاوت ژنوتيپ ها در محيط هاي مختلف است بنابراين مي توان پايداري را بررسي نمود.. مولفه ي اول در سطح احتمال يك درصد معني دار شد. دو مولفه ي اول جمعاً 97/04 درصد و مولفه هاي باقيمانده در مدل 2/9 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل واريته × محيط را توجيه كردند. بر اساس مدل AMMI1 واريته هاي معراج، كلاته و مرواريد و بر اساس مدل AMMI2 واريته‌هاي تيرگان، مرواريد و كلاته به عنوان لاين‌هايي با عملكرد و پايداري بالا معرفي شدند. بر اساس نتايج حاصل از شاخص ارزش پايداري امي ASV)) واريته‌هاي كلاته، مرواريد و معراج و بر اساس شاخص انتخاب ژنوتيپ (GSI) واريته‌ هاي كلاته، مرواريد و تيرگان به عنوان لاين‌هايي پايدار معرفي شدند. نتيجه‌گيري: بر اساس هر دو مدل AMMI1، AMMI2 و شاخص ارزش پايداري امي (ASV) و شاخص انتخاب ژنوتيپ (GSI) واريته هاي مرواريد و كلاته به‌عنوان واريته هاي پايدار و واريته‌هاي كوهدشت، قابوس و آفتاب به عنوان واريته‌هاي ناپايدار معرفي شدند.