بررسي اثر روش هاي مختلف كاشت و سطوح مختلف توزيع هورمون ها بر بافت هاي آوندي برگ پرچم ژنوتيپ هاي برنج تحت تنش شوري در شمال خوزستان

مقدمه و هدف: برنج به عنوان يكي از مهم ترين محصولات زراعي دنيا، در بخش هاي وسيعي از سراسر جهان كشت مي شود و غذاي اصلي بيش از نيمي از مردم جهان است (32). خصوصيات آناتوميكي روي رفتارهاي اكولوژيك، نيازهاي محيطي و سازگاري گياهان با شرايط پيرامون تأثير چشمگيري دارند. استفاده از ويژگي هاي آناتوميك گياهان در تاكسونومي به حدود يك قرن پيش بر مي گردد (Gilani et al., 2017). تغييرات محيطي مانند شوري كه منجر به كاهش ميزان آب ورودي به گياه مي شود سبب كاهش سطح دستجات آوندي مانند آوند چوبي به عنوان يك سازوكار دفاعي جهت حفظ پتانسيل آبي گياه مي شود (18). هدف دستيابي به يك حد مطلوبي از توليد با توجه به تغيير صفات آناتومي تحت تأثير تيمارهاي ژنوتيپ، روش كشت و هورمون و اثرات متقابل بين آنها در گياه برنج تحت شرايط تنش شوري مي باشد. مواد و روش‌ها: اين پژوهش با هدف تعيين بهترين روش كشت و تيمار هورموني در مواجهه با شرايط شوري پيرامون گياه برنج به صورت كرت هاي دو بار خردشده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در استان خوزستان در دو سال (1397 و 1398) انجام شد. سه شيوه كاشت (خشكه‌كاري، نشايي و مستقيم يا رايج منطقه)، 16 تيمار هورموني كه شامل، شاهد، پرايمينگ با IAA، پرايمينگ با SA، پرايمينگ با SA+IAA، 1 ليتر IAA در مرحله پنجه زني، 2 ليتر IAA در مرحله پنجه زني، 1 ليتر SA در مرحله پنجه زني، 2 ليتر SA در مرحله پنجه زني، 2 ليتر SA+IAA در مرحله پنجه زني، 4 ليتر SA+IAA در مرحله پنجه زني، 1 ليتر IAA در مرحله ظهور خوشه، 2 ليتر IAA در مرحله ظهور خوشه، 1 ليتر SA در مرحله ظهور خوشه، 2 ليتر SA در مرحله ظهور خوشه، 2 ليتر SA+IAA در مرحله ظهور خوشه و 4 ليتر SA+IAA در مرحله ظهور خوشه بودند بر روي ژنوتيپ هاي مختلف برنج (بر روي صفات ريخت شناسي سطح و تعداد دستجات آوندي چوب، آبكش و كانال هوايي) مورد بررسي قرار گرفتند. يافته‌ها: نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه بين اثرات اصلي و متقابل صفات تفاوت معني داري در سطح احتمال يك درصد وجود داشت. بيشترين سطح كانال هوايي با متوسط 142/290 ميكرومتر مربع در شرايط روش كشت مستقيم با تيمار هورموني چهار ليتر اكسين و سالسيليك اسيد به صورت تلفيقي در هكتار با غلظت 20 ميلي گرم در ليتر، در مرحله ظهور خوشه و رقم N22 بدست آمد كه مي تواند با افزايش هدرروي انرژي تنفسي تأثير منفي بر رشد رويشي و زايشي گياه داشته باشد. بيشترين سطح دستجات آوند آبكش و چوب نيز در شرايط كاشت نشايي و پرايمينگ با اكسين و سالسيليك اسيد به ترتيب با متوسط 432/1630 و 906/1061 ميكرومتر مربع در ژنوتيپ هاي عنبوري قرمز و N22 بدست آمد كه مي تواند با افزايش سطح انتقال آب و مواد غذايي تأثير مثبتي بر افزايش رشد رويشي و زايشي گياه برنج داشته باشند. نتيجه‌گيري: با توجه به تيمارهاي هورموني و روش هاي كشت اعمال شده در شرايط شوري پيرامون گياه برنج، شاهد واكنش هاي مختلف ژنوتيپ هاي مورد بررسي در تحمل به اين شرايط بوديم كه اين واكنش ها مي تواند در تحقيقات به نژادي و اصلاح ارقام به عنوان يكي از اهداف اصلي مورد بررسي قرار گيرد.