تجزيه پايداري عملكرد دانه ژنوتيپ هاي عدس Lens Culinaris L در شرايط ديم با روش GGE biplot

مقدمه و هدف: توزيع نامناسب بارندگي و كاهش بارندگي از عوامل عمده كاهش عملكرد عدس در واحد سطح است. بنابراين به كارگيري ژنوتيپ هاي سازگار به شرايط نامساعد محيطي، مي تواند نقش مهمي در افزايش عملكرد در چنين شرايطي داشته باشد. آگاهي از برهمكنش ژنوتيپ × محيط، به به نژادگران ياري مي رساند تا در ارزيابي ژنوتيپ ها، با دقت بيشتري عمل كرده و بهترين ژنوتيپ ها را برگزينند. مواد و روش‌ها: اين مطالعه طي دو سال (13991398 و 13981397) در دو ايستگاه از مناطق سردسير ديم كشور (قيدار زنجان، مراغه) اجرا شد. آزمايش شامل 17 ژنوتيپ پيشرفته عدس به همراه سه رقم شاهد كيميا، بيله سوار و سنا (جمعاً 20 ژنوتيپ) بود كه در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار انجام شد. يافته‌ها: نتايج حاصل از تجزيه مركب اختلاف معني داري را در سطح احتمال يك درصد براي محيط، ژنوتيپ و اثر متقابل ژنوتيپ × محيط نشان داد. نتايج تجزيه مركب نشان داد كه اثر محيط 5/79 درصد، اثر ژنوتيپ 25/2 درصد و برهمكنش ژنوتيپ محيط 23/18 درصد از تغيرات كل را توجيه مي كند. نتايج حاصل از GGE biplot بيانگر وجود 1/42 درصد از تغييرات كل مربوط به مولفه ي اول و26 درصد از تغييرات كل مربوط به مولفه ي دوم است كه جمعا 1/68 درصد از تغييرات كل را توجيه مي كنند. با توجه به نتايج به دست آمده، بين محيط هاي E1 و E3 و بين محيط هاي E2 و E4 همبستگي بالايي وجود دارد و مي توان آن ها را به عنوان محيط هاي مشابه معرفي كرد. در بررسي باي پلات هم ژنوتيپ هاي، 7 (FLIP201329L )، 13(FLIP 2012262 L) و 11(FLIP 2012207L) بطور همزمان از عملكرد و پايداري بالاتري برخوردار بودند. نتيجه‌گيري: ژنوتيپ هاي شماره 13، 7 و 11 به عنوان ژنوتيپ هاي پر محصول و پايداري بالا معرفي شدند و مي‌توانند براي گزينش يا توصيه رقم استفاده شوند.