تأثير تيمارهاي كودي بر صفات مورفولوژيكي و كيفي خاكشير (Descurainia sophia (L.) Schur) و گشنيز (Coriandrum sativum L.) در سيستم بيشه‌زراعي

عمليات بيشه‌زراعي مزاياي اكولوژيكي، اقتصادي و اجتماعي نسبت به كشاورزي يكپارچه دارد، اما عدم استفاده از كود و سودآوري پايين در سيستم‌هاي بيشه‌زراعي شايد دليلي بر پذيرش كند اين سيستم‌ها توسط كشاورزان باشد. در اين تحقيق، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي دوبار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي به صورت فاكتوريل با سه تكرار براي بررسي اثر انواع كودهاي زيستي، آلي و شيميايي روي بهبود عملكرد، صفات كيفي و سودآوري بيشتر اين نوع سيستم انجام شد. گونه دارويي در دو سطح، كود در پنج سطح و گونه درختي در دو سطح به‌ترتيب به‌عنوان عوامل اصلي، فرعي و فرعي‌فرعي در نظر گرفته شدند. گونه‌هاي درختي شامل گيلاس (Prunus avium L.) و گردو (Juglans regia L.) براي سيستم بيشه‌زراعي انتخاب شدند و گياهان دارويي شامل گشنيز (Coriandrum sativum L.) و خاكشير (Descurainia sophia (L.) Schur) در زير‌اشكوب اين سيستم كشت شدند. چهار تيمار كودي شامل كود آلي دامي (۳ كيلوگرم در مترمربع)+ كود آلي اسيد هيوميك (اگري‌پلاس) (0.5 كيلوگرم در ۱۰۰ ليتر آب در 100 مترمربع)، كود زيستي آندوميكوريز مايكوميكس (۱۰۰ گرم در مترمربع)، كود باكتريايي بيوآزوسپير (۲۰۰ گرم به‌ازاي هر ۱۰۰ كيلوگرم بذر) و كود شيميايي براساس آزمون خاك (75 كيلوگرم اوره، 150 كيلوگرم سوپرفسفات تريپل و 150 كيلوگرم سولفات پتاسيم در ابتداي كشت+۱۰۰ كيلوگرم سولفات پتاسيم ۳۰ روز بعد از كشت و ۱۰۰ كيلوگرم ديگر ۲ ماه بعد از كشت براي هر هكتار) به‌همراه شاهد (بدون كود) مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه ارتفاع بوته و وزن هزاردانه در سطح احتمال 5% و وزن تر و خشك بوته، تعداد دانه در سنبله، عملكرد دانه در بوته و هكتار و درصد پروتئين، نيتروژن، فسفر و پتاسيم بذر گياه دارويي خاكشير در سطح احتمال 1% تحت تأثير معني‌دار تيمارهاي كودي قرار گرفتند. در گياه دارويي گشنيز نيز ارتفاع بوته، عملكرد تر برگ و ساقه، تعداد دانه در چتر و بوته، عملكرد بيولوژيك و اقتصادي، درصد و عملكرد اسانس در سطح احتمال 1% تحت تأثير معني‌دار تيمارهاي كودي قرار گرفتند. در گياه دارويي خاكشير، به‌ترتيب كود آلي، بيوآزوسپير، ميكوريز و كود شيميايي بيشترين و تيمار شاهد كمترين مقدار صفات مورد بررسي را سبب شدند. در گياه دارويي گشنيز، به‌ترتيب كود ميكوريز، آلي، بيوآزوسپير و كود شيميايي بيشترين و تيمار شاهد كمترين مقدار صفات را موجب شدند. همچنين هر دو گياه دارويي در كشت تلفيقي با درخت گيلاس عملكرد به مراتب بهتري را نشان دادند. در بين انواع تركيب‌ها در كشت، كشت تلفيقي گشنيز با گيلاس به‌عنوان بهترين كشت تركيبي انتخاب گرديد.