تحليل زبان‌ زنان در هشت داستان شاهنامۀ فردوسي و مقايسۀ آن با هشت داستان از مثنوي مولانا (بر پايۀ چندزباني باختين)

شاهنامۀ فردوسي و مثنوي معنوي از تأثيرگذارترين آثار ادب فارسي هستند كه ساختار داستاني دارند و از اين رو مي توانند در جاي گاه مقايسه با يك ديگر قرار گيرند. باختين، نظريه پرداز روس، چندزباني را در حوزۀ داستان زيرساخت چندصدايي معرفي مي كند؛ اما نوع حماسه و قالب شعر را در اين مقوله جاي نمي دهد؛ مسألۀ پژوهش حاضر آن است كه در صورت وجود لايه هاي زباني در اين دو اثر داستاني منظوم، ميزان بهره مندي هر يك از چندزباني چقدر بوده و اين ويژگي چه تأثيري بر آن ها داشته است. در اين پژوهش، بررسي زبان زنان هشت داستان از مثنوي معنوي و هشت داستان از شاهنامۀ فردوسي از ديدگاه چندزباني نشان داده است كه برخي از گونه هاي زباني باختين در زبان تعدادي از اين زنان يافت مي شود، اما زنان شاهنامه بيش تر از زنان مثنوي از اين ويژگي برخوردارند و فردوسي بيش تر از مولانا از چندزباني در شخصيت پردازي زنان داستان ها بهره برده است. هم چنين اين بررسي، تفاوت ديدگاه اين دو شاعر بزرگ و خاست گاه داستان ها را دربارۀ زن نمايان مي كند؛ زن در شاهنامه شخصيتي گفت وگو محور است، اما در مثنوي بيش تر سكوت مي كند.