گونه‌شناسي كارمندان سمّي در سازمان‌هاي دولتي

سازمان پديده‌اي اجتماعي است كه داراي ابعاد مختلفي بوده و انسان در مركز ثقل آن قرار دارد. با وجود نفوذ روزافزون فناوري‌ها در سازمان، اثربخشي آنها امروزه بيش از هر چيزي به نيروي انساني و روابط متقابل آنها با يكديگر بستگي دارد. لذا اين پژوهش با تمركز بر رفتارهاي منفي كاركنان در سازمان‌هاي دولتي به گونه‌شناسي كارمندان سمّي پرداخته است. روش تحقيق، از نوع كيفي بوده و براي گردآوري اطلاعات از مصاحبه‌ نيمه‌ساختاريافته استفاده شده‌است. جامعه‌ي آماري شامل مديران و متخصصان حوزه منابع انساني سازمان‌هاي دولتي در استان گيلان بوده كه، تعداد 15 نفر با استفاده از روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند. براي تحليل داده‌ها، ابتدا با انجام تحليل محتوا با رويكرد استقرايي، ويژگي‌هاي كارمندان سَمي در9 طبقه قرار گرفتند. سپس تحليل مبتني بر گونه‌شناسي بر روي طبقات بدست آمده، اعمال گرديد. براي ساخت گونه شناسي از استراتژي عملياتي استفاده شد و سرانجام بر اساس دو بعد شدت سمّي بودن (كم/ زياد) و پيامدهاي رفتارهاي سمّي(فردي/ سازماني)، چهار گونه از كارمندان سمّي با نشانه‌هاي (الف)، (ب)، (ج) و (د) برچسب‌گذاري شدند. يافته‌هاي اين پژوهش نشان داد زمينه‌هاي شخصي، خانوادگي، سازماني و محيطي در شكل‌گيري كارمندان سمّي نقش دارند و حضور كارمندان سمّي در سازمان‌هاي دولتي منجر به پيامدهايي مثل افزايش غيبت‌ها و بي نظمي در ورود و خروج، هدر رفتن زمان مديران، لطمه به اعتبار سازمان و تضعيف سرمايه اجتماعي دولت، كاهش خلاقيت، از بين رفتن نشاط در محيط كار و... براي كاركنان و سازمان مي‌گردد. همچنين روش‌هاي مواجهه و درمان كارمندان سمّي، در دو طبقه پيشگيري و درمان قرار گرفتند. در نهايت، ما به اين تعريف از كارمندان سمّي رسيديم كه آنها افرادي هستند كه بنا به دلايل شخصي، خانوادگي، سازماني و محيطي، رفتارهايي عَمدي و مُسري را از خود بروز مي‌دهند كه در تقابل با ارزش‌ها و هنجارهاي سازمان بوده و باعث آسيب به كاركنان، سازمان و دارايي‌هاي آن مي‌شوند.