كمالِ «مردم سالاري ديني» در انديشه رهبران انقلاب اسلامي؛ رويكرد تمدني

در دامان تبيين غايت شناسانه از حركت مردم ايران در فرايند انقلاب اسلامي، اين پرسش به پيش كشيده شد؛ كه كمالِ نظام اسلامي برآمده از آن، يعني مردم سالاري ديني به چيست و چه مواردي هستند؟ در واقع، سوالِ اين مقاله از «مقصد» و «مقصودِ» همه ي اين حركت ها از انقلاب اسلامي تا برپايي نظام و مناسبات اسلامي است. از آنجا كه مستندترين مرجع و اساس حجت ها براي فهم غايتِ مردم سالاري ديني، انديشه و نظرِ رهبران انقلاب اسلامي به عنوان پايه گذاران و اشاعه دهندگان آن نظام سياسي هستند؛ از اين رو سوال مقاله در متن انديشه و نظر رهبران انقلاب اسلامي پي گرفته شد. بررسي اين نوشته با روشي اسنادي و بازخواني و تحليل عناصر انديشگي رهبران انقلاب نشان داد؛ در انديشه امام خميني، «تحقق عدالت اسلامي»، «استقلال همه جانبه» و «تحقق ظرفيت هاي مردم سالاري ديني»، به عنوان «مقصد» و تحقق غايات الهيِ حكومت كه با آنها زمينه سازي مي شود؛ به عنوان «مقصود» مطرح است. همچنين در انديشه آيت الله خامنه اي، «جامعه سازي اسلامي»، «استقلال مكتبي»، «وحدت عائله بزرگ اسلام و «وجه ابزاري تمدن سازي» مقصدِ حكومت، براي تحقق بخشيدن به وجه حقيقي تمدن اسلامي و عبوديت الهي به عنوان «مقصود» مطرح است. حكومت در انديشه رهبران انقلاب اسلامي، موضوعيت خود را از بستر تحقق بخشيدن به همين آرمان ها مي گيرد و تحققِ آنها نسخه كمالِ «مردم سالاري ديني»، منبع الهام بخشي و تداوم آن است. در مجموع به دست آمد كه آنچه به عنوان «مقصد» و «مقصود» بيان مي شوند؛ عناصر تعين بخشِ غايات «مردم سالاري ديني» و «كمال» آن در انديشه رهبران انقلاب اسلامي هستند.