توسعه مسكن همه شمول: راهكارهاي طراحي مبتني بر معماري چندحسي

بيان مسأله: طراحي مسكن مناسب كه نياز كاربران را تا حد قابل قبولي برآورده سازد، همواره امري پيچيده و دشوار بوده است. از آنجايي كه افراد مدت زمان زيادي را در خانه سپري كرده و فعاليت‌هاي متنوعي در آن انجام مي‌گيرد، لازم است كه فضاي طراحي شده تنوع وسيع كاربران و ويژگي‌هاي متفاوت افراد را از لحاظ فيزيكي و رواني مدنظر قرار دهد. در رويكرد مبتني بر تئوري طراحي همه‌شمول، طراحي فضاها منطبق با چنين هدفي مورد سنجش قرار مي‌گيرند. معلولين جسمي از جمله كاربراني هستند كه نيازهايشان در طرح‌هاي معمول مورد توجه قرار نگرفته و عمدتاً در فضاهايي جداگانه به اين نيازها پرداخته مي‌شود كه نقضي بر مفهوم عدالت اجتماعي محسوب مي‌شود. سؤال تحقيق: پرسش اين است كه چگونه مجتمع‌هاي مسكوني قادرند بر اساس اصول عدالت اجتماعي نيازهاي طيف بيشتري از كاربران را پاسخگو باشند؟ اهداف تحقيق: پژوهش حاضر با تبعيت از اين رويكرد، تلاش مي‌كند ويژگي‌هايي مرتبط با طراحي مجتمع‌هاي مسكوني را شناسايي نمايد كه بتواند عملكرد فضاها را براي پاسخگويي به نيازهاي معلولين جسمي در كنار افراد سالم تأمين سازد. روش تحقيق: اين مهم در مرحله‌ي نخست از طريق بررسي و ارزيابي نيازهاي معلولين جسمي (حركتي و حسي) در منابع مربوطه و دستيابي به ويژگي‌هاي فضاي مذكور انجام گرفت. محصول اين بخش از تحقيق، استخراج پيشنهادات طراحي مبتني بر اصول طراحي چندحسي به تفكيك گروههاي مختلف معلولين جسمي و انواع اختلالات بود. در ادامه‌ پژوهش، ويژگي‌هاي چنين فضايي در بين چهار گروه هدف شامل معلولين حركتي، افراد با اختلالات بينايي، افراد با اختلالات شنوايي و افراد سالم به پرسش گذاشته شد. مهم‌ترين يافته‌ها و نتيجه‌گيري تحقيق: داده‌هاي حاصل از جمع‌آوري پرسشنامه‌ها براي آزمون فرضيه‌هاي تحقيق مورداستفاده قرار گرفت و ميزان رضايت گروه‌هاي چهارگانه از شاخصه‌هاي ديداري، شنيداري، بساوايي و غناي حسي در فضا ارزيابي شد كه بر اساس نتايج حاصل از آن، راهكارهاي طراحي مبتني بر هريك از گروه شاخصه‌ها در فضاهاي مشترك و اختصاصي مجتمع هاي مسكوني پيشنهاد شد به گونه‌اي كه بتواند رضايت اكثريت گروه‌هاي آزمون را از لحاظ جوابگويي به نيازهاي عملكردي و اغناي حسي فراهم كند.