ارتباط برخي پارامترهاي اقليمي با روند نرخ فرونشست گرد و غبار در نيمه غربي و شرقي كلان‌شهر تهران

Relationship of Some Climatic Parameters to the Dust Deposition Trend in the Western and Eastern Half of Tehran Metropolis

در اين پژوهش، توزيع زماني و مكاني نرخ فرونشست گرد و غبار در نيمه غربي و شرقي شهر تهران و پارامترهاي اقليمي مؤثر بر آن مطالعه شدند. در 34 نقطه از شهر، گرد و غبار توسط تله‌هاي شيشه‌اي مستقر روي بام، طي 12 ماه نمونه‌برداري و داده‌هاي اقليمي از ادارات مربوطه، تهيه و آناليز شدند. بيشترين ميزان نرخ ‌فرونشست مربوط به نيمه غربي شهر و ميزان كل آن از 54/52 تا 121/21 گرم بر مترمربع در سال متغير بوده است. در هر دو نيمه شهر فصل تابستان داراي بيشترين ميزان نرخ ‌فرونشست و مناطق مركزي آن داراي بيشترين مقدار است. همبستگي‌هاي مثبت و معني‌داري ميان نرخ ‌فرونشست با دما و سرعت متوسط باد و همبستگي‌هاي منفي معني‌داري ميان نرخ ‌فرونشست با بارندگي و رطوبت نسبي در تمام ماه‌ها مشاهده شد، كه توجيه كننده زياد بودن نرخ ‌فرونشست در فصول خشك سال بوده است. نتايج رگرسيون گام‌به‌گام نشان داد، بارندگي مهم‌ترين عامل تأثيرگذار بر نرخ ‌فرونشست در هر دو نيمه از شهر بوده است. شهر تهران داراي موقعيت خاص جغرافيايي است وجود سدهاي كوهستاني مانع خروج گرد و غبار از شهر و كريدور جريان هواي شهر تهران، با گسترش ساخت و ساز و بلند مرتبه‌سازي دچار مشكل شده است. از ديگر عوامل تأثيرگذار بر نرخ ‌فرونشست در اين شهر علاوه بر فاصله از منبع برداشت، پارامترهاي جوي مي‌توان به وجود اراضي باير اطراف شهر، پوشش‌ گياهي، عمليات عمراني و ترافيك اشاره كرد.

In this study, spatial-temporal variation of dust deposition rate in the western and eastern half of Tehran and its climatic parameters affecting were studied. At 34 points in the city, dust samples were collected by glass traps from the roof, for twelve months, and the climatic data were obtained and analyzed from relevant organizations. The highest deposition rate is in the western half of the city and its total amount has varied from 54.52 to 121.21 g/m2/y. In both halves of the city, summer has the highest dust deposition rate and its central areas have the highest amount. There were significant positive correlations between dust deposition rate with temperature and medium wind speed, and there were significant negative correlations between dust deposition rate with rainfall and relative humidity in all months, which justifies the high dust deposition rate in the dry seasons of the year. The results of stepwise regression showed that rainfall was the most important factor affecting the dust deposition rate in both halves of the city. The city of Tehran has a special geographical location the presence of mountains like a barrier has prevented dust from leaving the city and the air inlet corridor of Tehran has faced problems due to the expansion of building construction and high-rise building. Other factors affecting the rate of dust deposition in this city, in addition to the distance from the main source of dust production, atmospheric parameters can be mentioned the existence of barren lands around the city, vegetation cover, construction operations, and traffic.