بررسي اهل كتاب يا «من له شبهه كتاب» بودن آيين هندو از منظر مباني اماميه

به طور كلي در بحث امكان شمول آيين هندو در زمره اهل كتاب يا «من له شبهه كتاب» دو بحث اصلي مطرح مي‌شود: نخست اينكه آيا اهل كتاب صرفاً در چهار ديني كه نامشان در قرآن تصريح شده خلاصه مي‌شوند، كه در اين مقاله به اين نتيجه مي‌رسيم كه چنين نيست و اديان ديگري نيز هستند كه ممكن است جزء اهل كتاب باشند ولي نامشان در قرآن نيامده است، از جمله آيين هندو و حتي اگر اين را هم نپذيريم، حداقل اين است كه آيين هندو را مي‌توان در زمره «من له شبهه كتاب» تلقي كرد. در اين صورت، بحث دوم اين خواهد بود كه: ميزان نزديكي آيين هندو با اديان اهل كتاب تا چه حد است؟ اين جستار پس از بررسي آموزه‌هاي اين آيين در سه حوزه الاهيات، وحي و پيامبري، و آخرت‌شناسي به اين نتيجه مي‌رسد كه هرچند پوسته ظاهري بسياري از اسطوره‌ها و مناسك اين آيين، شرك‌آميز و خرافي است، ولي توحيد عميق و صريحي در متون مقدس و آموزه‌هاي اصلي آن وجود دارد. همچنين، برخلاف نظريه مشهور، آيين هندو نه فقط منكر وحي الاهي نيست، بلكه يكي از مباني مهمش باور به الهام آسماني (آكاشه‌واني) است. البته در باب آخرت‌شناسي، آيين هندو تناسخ‌گرا است و از ديدگاه ديگر اديان اهل كتاب دور مي‌شود. در عين حال، در متون مقدس اين آيين صراحتاً به بهشت (سْوَرگه)، جهنم (نَرَگه) و روز قيامت (مَهاپْرَليَه)، البته با ديدگاه خاص خود، تصريح شده است. لذا در نهايت به اين نتيجه مي‌رسيم كه اين آيين بر اساس مباني مذهب اماميه، ظرفيت شمول در اهل كتاب را دارد، يا حداقل از جمله اديان «من له شبهه كتاب» است.