مقايسه تطبيقي لوگوس با حقيقت محمديه

«لوگوس» شاه‌كليد الاهيات مسيحي است و سابقۀ بسيار كهني دارد. انجيل يوحنا با لوگوس آغاز مي‌شود و عيسي را لوگوس مي‌خواند. فهم صحيح و عميق لوگوس منوط به فهم چند چيز است: سابقه تاريخي معناي فني و خاص آن نزد هراكليتوس رواقيان؛ سابقه آن در ادبيات عهد عتيق، به‌‌ويژه ادبيات حكمتي و بين‌العهديني؛ حوزه فلسفي اسكندريه، به‌ويژه فيلون و در نهايت عهد جديد و الاهيات مسيحي. «حقيقت محمديه» نيز يكي از مفاهيم بسيار مهم تصوف اسلامي است كه ابن‌عربي و شارحانش به آن توجه ويژه داشته‌اند. اين اصطلاح در بسياري از خويش‌كاري‌هاي خود با لوگوس مشترك است. بحث حقيقت محمديه در نهايت عميقاً مرتبط با بحث انسان كامل است كه فيض باري از مجراي وجود او به مخلوقات مي‌رسد. به نظر مي‌رسد متألهان مسيحي و يهودي همان سخني را مي‌گويند كه صوفيان مسلمان در ضمن تأملات شهودي خود در صدد بيان آن بوده‌اند. اينجا زبان تصوف اسلامي به الاهيات مسيحي نزديك مي‌شود و زمينه براي فهم مفاهيم كليدي اين دو دين فراهم مي‌گردد و در نتيجه درك عميق‌تري از دو دين اسلام و مسيحيت حاصل مي‌شود.