تأويل يا تعبير: بررسي مقايسه‌اي نظريۀ «تأويل» محمدحسين طباطبايي و نظريه «رؤياهاي رسولانه» عبدالكريم سروش

نگاهي تطبيقي به نظريه «تأويل» طباطبايي و نظريه «رؤياهاي رسولانه» سروش نشان مي‌دهد كه هر دوي آنها كُنه متن مقدس را محصور در ساختار تاريخي‌اش نمي‌دانند، و به حقيقت و باطن متن مقدس در پس ظواهرش مي‌انديشند. نظريه تأويل كه قوس صعود و خلاف قوس تنزيل و انزال، و به معناي كشف ارتباط ميان مصحف موجود با حقيقت عيني‌اش (يعني كتاب مكنون، امّ‌الكتاب) است، به دلايل گوناگوني بر نظريه رؤياهاي رسولانه برتري دارد؛ نظريه تأويل 1. با سنت سامي، عبري، اسلامي سازگار است؛ 2. هم‌زمان همه شواهد را پوشش مي‌دهد؛ 3. با منطوق قرآن انطباق تام دارد؛ 4. قدسيت و بشري‌بودن قرآن را هم مي‌پذيرد؛ 5. مي‌تواند به دغدغه‌هاي مذكور در مقاله ششم رؤياهاي رسولانه، كه سروش را به بشري و رؤيايي‌انگاشتن قرآن سوق داده است، پاسخ دهد؛ 6. رويكرد عرفاني و اشراب نظريه تأويل از امّ‌الكتاب باعث شده است طباطبايي، برخلاف سروش، از معرفت گزاره‌اي فراتر رود و به معرفت وجودي و شهودي برسد، اما سروش با پذيرش بسط تجربه نبوي و رؤياهاي رسولانه به جاي حل مسئله به حذف آن روي آورده است.