پديد آورندگان :
رادمهدي، حامد دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه اگروتكنولوژي , نظامي، احمد دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه اگروتكنولوژي , پارسا، مهدي دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه اگروتكنولوژي , ايزدي دربندي، ابراهيم دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه اگروتكنولوژي , حسن فرد، عليرضا دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه اگروتكنولوژي
كليدواژه :
اكوتيپ , تاريخ كاشت , درصد بقا , عملكرد , گياه دارويي
چكيده فارسي :
به‌‌منظور بررسي تحمل به سرما در اكوتيپ‌هاي بارهنگ برگ‌پهن، آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در سال زراعي 94-1393 انجام شد. عوامل آزمايش شامل شش اكوتيپ بارهنگ برگ‌پهن (بجنورد، كلات، مشهد، قائن، تربت‌حيدريه و بيرجند) و چهار تاريخ كاشت (اواخر شهريور، اواخر مهر، اواخر اسفند و اواخر فروردين‌ماه) بودند. نتايج نشان داد كه تأخير در كاشت پاييزه از شهريور به مهرماه سبب كاهش درصد بقا در تمام اكوتيپ‌ها شد. اين در حالي است كه تأخير در كاشت بهاره از اسفند به فروردين‌ماه باعث بهبود درصد بقا در اكوتيپ‌هاي بيرجند، قائن، مشهد و كلات به ترتيب به ميزان 12، 8.9، 7.3 و 5 درصد شد. بيش‌ترين درصد بقا در كاشت فروردين ماه و به اكوتيپ‌هاي مشهد، بيرجند، قائن و كلات و همچنين در كاشت اسفندماه به اكوتيپ بجنورد تعلق داشت. بيش‌ترين عملكرد دانه در اكوتيپ قائن با 796.9 گرم در مترمربع و كمترين آن در اكوتيپ‌هاي تربت‌حيدريه، مشهد و كلات مشاهده شد. به‌طوري‌كه عملكرد دانه در اكوتيپ قائن نسبت به اكوتيپ‌هاي مذكور به ترتيب 48، 46 و 59 درصد بيشتر بود. بيش‌ترين زيست توده در كاشت شهريورماه در اكوتيپ بجنورد (2768 گرم در مترمربع) و كمترين آن در كاشت فروردين‌ماه در اكوتيپ كلات (622 گرم در مترمربع) مشاهده شد. همچنين بيش‌ترين شاخص برداشت را در تمام تاريخ‌هاي كاشت اكوتيپ قائن داشت. عدم تفاوت معني‌دار عملكرد دانه ي اكوتيپ‌هاي بارهنگ پهن‌برگ در كاشت‌هاي پاييزه و بهاره نشان‌دهنده انعطاف‌پذيري بالاي اين گياه نسبت به تاريخ تاريخ كاشت مي باشد. با توجه به وقوع تنش هاي گرما و خشكي در طول فصل رشد گياهان بهاره و توليد زيست توده مناسب اغلب اكوتيپ ها در كاشت پاييزه، تداوم آزمايشات در شرايط مزرعه و كنترل شده براي ارزيابي موفقيت كشت پاييزه اين گياه ضروري به نظر مي رسد.
چكيده لاتين :
Introduction
Autumn sowing leads to production improvement and yield stability of Plantago major due to the longer growing season, avoid late summer heat stress, and effective use of rainfall. However, in order to succeed in autumn sowing, cold tolerance is essential. It is crucial to carry out plant selection to evaluate and identify top traits for adaptation to environmental factors and ultimately higher production of valuable plants such as broadleaf plantain. Therefore, evaluation of the characteristics of important plants such as broadleaf plantain plays a fundamental role in the selection of top ecotypes for different purposes of selection and increase of yield in different climatic conditions of each region.
Materials and methods
This experiment was conducted as split-plot based on randomized complete block design with three replications at Research Farm of Agriculture Faculty of Ferdowsi University of Mashhad (36°15’ N, 56°28’ E, 985 m altitude) during the growing season 2013-14. The experimental factors included six ecotypes of Plantago major (Bojnord, Kalat, Mashhad, Ghaen, Torbat Heydarieh, and Birjand) and four sowing dates (late September, late October, late March, and late April). Irrigation was done immediately after planting and during the growing season according to the need of the farm by furrow method. Survival percentage, spike length, peduncle length, number of capsules, seed in capsule, 1000 grain weight, grain yield, biomass, and harvest index were evaluated. Data analysis was performed in SAS v9.4, and the means were compared by Duncan test at a 95% confidence interval.
Results and discussion
The results showed that delay in autumn sowing from September to October reduced the survival percentage in all ecotypes. While, the delay in spring sowing from March to April improved the survival percentage in Birjand, Ghaen, Mashhad and Kalat ecotypes by 12, 8.9, 7.3 and 5%, respectively. The highest percentage of survival in April sowing belonged to Mashhad, Birjand, Ghaen, and Kalat ecotypes and in March sowing belonged to Bojnord ecotype. The highest grain yield (796.9 g m-2) was observed in Ghaen ecotype and the lowest was obtained in Torbat Heydariyeh, Mashhad, and Kalat ecotypes. So that grain yield in Ghaen ecotype was 48, 46, and 59% higher than the mentioned ecotypes, respectively. The highest biomass was observed in September sowing in Bojnord ecotype (2768 g m-2) and the lowest was obtained in April sowing in Kalat ecotype (622 g m-2). Ghaen ecotype had the highest harvest index in all sowing dates. Autumn planting of Plantago major L. leads to reduce in survival percentage compared with the survival percentage of spring planting. Lack of significant difference in grain yield of Plantago major ecotypes in autumn and spring sowing dates indicates the high flexibility of this plant to the date of sowing.
Conclusions
Despite the effectiveness of other factors in the improvement of a plant’s growth, it could be predicted that the Plantago major L. ecotypes that have the ability for establishment in cold conditions are more likely to be in a better position than other ecotypes at other stages of development. Due to the occurrence of heat and drought stresses during the spring growing season and production of suitable biomass for most ecotypes in autumn sowing, the continuation of field and controlled experiments is necessary to evaluate the success of autumn sowing of this plant seems necessary.
