طراحي و ارزيابي اثربخشي برنامه توان‌بخشي شناختي مبتني بر الگوي پردازش اطلاعات بر بهبود توانايي‌هاي شناختي مبتلايان به مالتيپل اسكلروزيس

مقدمه: مبتلايان به مالتيپل اسكلروزيس عموما در كاركردهاي شناختي خود با مشكل مواجه ‌اند. محققان در اين پژوهش، به شناسايي مشكلات شناختي بيماران مبتلا بر اساس مدل پردازش اطلاعات پرداخته و پس از آن به طراحي برنامه توان ‌بخشي شناختي مناسب براي اين بيماران دست يافته، و اثربخشي آن را بر بهبود توانايي ‌هاي شناختي بيماران آزموده‌ اند. روش كار: اين پژوهش به روش تركيبي (كمي و كيفي) پيشرفته در 3 مرحله اجرا گرديد. الف: مرحله مقايسه دو گروه بيمار و سالم با روش علي_مقايسه ‌اي. ب: تدوين پروتكل توان‌ بخشي شناختي با توجه به نتايج مرحله اول، نظر متخصصان روان‌ شناسي و فرمول لاوشه. ج: مرحله مداخله با استفاده از روش نيمه‌ آزمايشي. طي آن 103 نفر از مبتلايان به مالتيپل اسكلروزيس به صورت در دسترس انتخاب و از نظر كاركردهاي شناختي با 86 تن از افراد عادي مقايسه شدند. ابزار مورد استفاده براي ارزيابي 5 خرده آزمون مجموعه MACIFIMS بوده است. سپس پروتكل توان ‌بخشي تدوين و نهايتا اثربخشي آن روي 50 تن از بيماران بررسي شد. هر دو گروه در مراحل پس‌ آزمون و پيگيري ارزيابي شدند و داده‌ ها با استفاده از روش ANCOVAبا نرم افزار SPSS22 تجزيه و تحليل شدند. يافته‌ ها: نتايج نشانگر تفاوت معنادار ميانگين نمرات آزمون ‌هاي شناختي مبتلايان و افراد عادي بود و روايي محتوايي پروتكل شناختي معادل 0.75 تا 1 به دست آمد. همچنين در پيگيري يك ماهه اين معناداري در نمرات همه ميانگين ‌ها به جز حافظه بلند مدت كلامي و حافظه بلند مدت ديداري همچنان حفظ شد. نتيجه ‌گيري: نتايج نشان مي ‌دهد كه پروتكل طراحي شده موثر مي ‌باشد و روشي مفيد براي افزايش توانايي‌ هاي شناختي بيماران مبتلا است.