سياست جنسيت در ايران معاصر: نقش دولت در تغيير وضعيت و حقوق زنان (1392-1270)

سياست جنسيت در ايران معاصر نوسان هاي فراواني به خود ديده اما در مجموع تغييرات قابل ملاحظه اي را در وضعيت زنان به همراه داشته است. پرسش مقاله معطوف به عوامل سياسي و بويژه نقش دولت در اين تغييرات است. مقاله با استفاده از روش تاريخيتطبيقي نشان مي‌دهد كه سياست جنسيت در ايران معاصر از سه متغير «قدرت جنبش زنان»، «گرايش هاي دولت» و «مواضع ديگر نيروهاي اجتماعي» متأثر بوده و در قالب سه الگوي متمايز ظاهر شده است: نخست، «الگوي محافظه كارانه» كه ناشي از همزماني ضعف جنبش زنان، دولت سنتگرا و مقاومت برخي از نيروهاي محافظه كار بوده كه تغيير چنداني در وضعيت زنان ايجاد نكرده است. اين الگو در سال هاي پيش از جنبش مشروطه (1270 تا 1284)، دهه 1320و برخي مقاطع پس از انقلاب اسلامي(1360 تا 1367) قابل مشاهده است. دوم، «الگوي اصلاحات آمرانه» كه ناشي از همزماني ضعف جنبش زنان، دولت اقتدارگرا و كاهش مقاومت نيروهاي محافظه كار بوده و اين الگو در سال هاي 1300 تا 1320 و همچنين 1342 تا 1357 ديده مي شود كه باعث تغييراتي در وضعيت حقوقي زنان شد؛ اما اين تغييرات از آنجا كه با مشاركت جامعه زنان همراه نبود، عمق و استحكامي پيدا نكرد و دوره هايي از واگشت را به همراه داشت. سوم «الگوي اصلاحات دموكراتيك» كه ناشي از همزماني جنبش زنان، دولت اصلاح گرا و توازن ميان نيروهاي اجتماعي نوگرا و سنتگرا بوده است. اين الگو در سال هاي اوليه پس از جنبش مشروطه و دو دوره موسوم به سازندگي و اصلاحات در سال هاي پس از انقلاب ظاهر شد و تغييراتي نسبتاً عميق  و پايدار در وضعيت زنان به همراه داشت.