مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - مقايسه قابليت برگ درختان براي ترسيب ذرات معلق هوا با تحليل تصاويرميكروسكوپ الكتروني

چكيده فارسي :

زمينه و هدف: در مطالعه حاضر ويژگي ذرات ترسيب شده بر سطح برگ درختان گونه‌هاي چنار (Platanus orientalis)، نارون (Ulmus carpinifolia)، اقاقيا (Robinia pseudacasia)، توت (Morus alba) و زبان گنجشك (Fraxinus excelsior) در حاشيه يكي از خيابان‌هاي پرتردد در تهران(محدوده ميدان آزادي)با استفاده از تصاوير ميكروسكوپ الكتروني و آشكارساز آناليز عنصري (SEMEDX) بررسي شد و قابليت برگ گونه‌هاي درختي مختلف براي ترسيب ذرات مقايسه شد. روش بررسي : از هر گونه درختي يك پايه انتخاب شد. پايه هاي درختي سالم و در كنار يكديگر در حاشيه يك خيابان پرترافيك قرار داشت. تاج پوشش درختان از يكيديگر جدا بود. برگ‌هاي سالم از ارتفاع2 الي2.5 متري از سطح زمين از بيروني‌ترين قسمت تاج‌پوشش درختان در سمت خيابان چيده شد. براي تصويربرداري با ميكروسكوپ الكتروني از سطوح برگ ها، نمونه ها در آزمايشگاه آماده سازي شد. بيش از 50 ذره با آناليز آشكارساز عنصري بررسي شد. درصد‌جرمي عناصر هر ذره ثبت شد. قطر معادل براي هر ذره‌اي كه توسطSEMEDXتصوير آن تهيه شده بود، در نرم افزارImageJ به‌صورت دستي اندازه‌گيري شد. از برگ‌ها با استفاده از اسكنر تصوير با فرمتJpg تهيه و با نرم‌افزارImagej مساحت برگ‌ها تعيين شد. وزن ذرات ترسيب شده بر برگ هر درخت نيز توزين شد. يافته ها : 21عنصر در ذرات شناسايي شد. بيش از 50 ذره آناليز شد. عناصر كربن، اكسيژن، آهن، سيليس بيش‌ترين درصد جرمي و عناصر كربن، كلسيم، سيليس، اكسيژن، آهن و پتاسيم بيشترين درصد حضور در ذرات را داشتند. ذرات با قطر كمتر از 2.5ميكرومتر فراوان‌ترين ذرات بودند. ذرات فلزي با قطر بين2.5تا10 ميكرومتر فراوان‌ترين ذرات فلزي بودند. قطر ذرات به‌ترتيب در چنار، توت، زبان‌گنجشك، اقاقيا، نارون بيش‌تر بود ولي مقايسه ميانگين آماري قطرذرات ترسيب شده بر برگ درختان تفاوت آماري نشان نداد. اين عدم تفاوت آماري ابعاد ذرات ترسيب شده بر برگ‌ها به دليل يكسان بودن موقعيت قرارگيري پايه هاي درختان نسبت به منبع انتشار ذرات و مشابه بودن منابع انتشار ذرات است. بيش‌ترين ميزان ذرات ترسيب شده روي سطح برگ به ترتيب در چنار، نارون، زبان گنجشك، اقاقيا و توت بود.بحث و نتيجه گيري : مساحت برگ، وجود كرك، زبري سطح برگ، وجود موم، وجود رگبرگ، شكل برگ نقش موثري در تغييرات ويژگي‌هاي ذرات انباشت شده بر سطح برگ درختان دارند.