مدل‌سازي اثر تغيير كاربري اراضي بر ميزان رواناب سطحي در حوزه آبخيز خرم‌آباد با استفاده از تلفيق مدل L- THIA و RS و GIS

زمينه و هدف : تغييرات كاربري زمين ، عمدتاً فوايد اجتماعي اقتصادي زيادي را به دنبال دارد . با اين‌حال، اين تغييرات آثار منفي را به محيط‌زيست طبيعي وارد مي‌كند. به علت حجم زياد رواناب ناشي از عدم نفوذپذيري در سطح شهر و عدم تعبيه مناطق خاص يا هرگونه سازه جهت نفوذ آب علاوه بر مشكل آب‌گرفتگي در مناطق پست شهر مطالعات متعددي براي توسعه‌ي مدل‌ها با رويكرد شبيه سازي تغييرات كاربري اراضي صورت گرفته است. در اين تحقيق از مدل LTHIA براي تخمين رواناب ناشي از تغيير كاربري در حوزه‌ي خرم‌آباد استفاده‌شده است. مدل LTHIA، مدلي براي ارزيابي آثار بلندمدت حاصل از تغيير كاربري زمين بر منابع آبي است كه با استفاده از داده‌هاي ساده و در دسترس نظير داده‌هاي اقليمي بلندمدت، نقشه‌ي كاربري اراضي و نقشه‌ي خاك قابل‌اجراست.روش بررسي : اين مطالعه ، در دوره زماني 10 ساله و در فاصله زماني سال هاي 1383-1393 انجام شد. تصاوير لندست از سايت سازمان زمين‌شناسي ايالت متحده دانلود ‌گرديد و تصحيحات مختلف بر روي آن ها انجام ‌گرديد. نقشه‌هاي كاربري زمين با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي لندست 7 سنجنده  ETM و تصاوير لندست 8 مربوط به سنجنده OLI به ترتيب مربوط به سال‌هاي 1383 و 1393 تهيه و مورداستفاده قرار گرفت. داده‌هاي بارش از سازمان آب منطقه‌ي تهيه مي‌گردد. پس از مرتب كردن براي تجزيه‌وتحليل آتي آماده مي‌شوند با تلفيق نقشه كاربري اراضي و نقشه‌ي بافت خاك در نرم‌افزار جي آي اس، گروه هيدرولوژيكي خاك توليد مي‌گردد. و درنهايت نقشه‌هاي آماده‌شده به مدل LTHIA داده مي‌شود و تأثير تغيير كاربري بر رواناب سطحي بررسي مي‌گردد.يافته‌ها: نتايج مدل‌سازي با استفاده ازLTHIA ، افزايش رواناب سالانه در طي ده سال را نشان مي‌دهد طبق نتايج مدل، ميانگين ميزان عمق رواناب منطقه، از سال 1383 تا 1393 از مقدار 16.12 به مقدار  18.32 رسيده است. نتايج حاصل از اجراي مدل افزايش حجم و عمق رواناب سطحي در فاصله‌ي زماني موردنظر را نشان داد كه اين امر سبب ضرورت كنترل بر تغييرات كاربري زمين در منطقه شده است. تغييرات كاربري عمدتاً در جهت افزايش مناطق مسكوني و كاهش سطح زمين‌هاي جنگلي و مرتعي است.بحث و نتيجه‌گيري: همان‌طور كه از نتايج اين تحقيق برمي‌آيد مدلLTHIA ، قابليت مناسبي در بيان نحوه‌ي اثر تغيير كاربري بر مقادير حجم و عمق رواناب دارد. همچنين با استفاده از نتايج مطالعه، مي‌توان برنامه‌هاي كنترلي براي تغييرات كاربري زمين جهت جلوگيري از افزايش رواناب در منطقه تهيه نمود.