بررسي لرزه خيزي، ريخت‌شناسي و سازوكار كانوني زمين لرزه‌هاي مهم گستره تهران

فلات ايران در كمربند لرزه خيز آلپ هيماليا قرار گرفته است. توسعه پايدار در مناطق لرزه خيز دنيا منوط به داشتن بانك جامع همه رويدادهاي لرزه‌اي مخرب تاريخي، رويدادهاي لرزه‌اي سده هاي اخير و تحليل دقيق آنها براي طراحي قابل اعتماد ساختمان ها و سازه هاي مهم است. بررسي اسناد و مدارك وقوع زمين لرزه هاي تاريخي و دستگاهي يك‌صد سال اخير نشان مي دهد منطقه البرز از فعاليت لرزه خيزي زيادي برخوردار بوده است. توسعه كلان‌شهر تهران و شهرك هاي اطراف آن با توجه به قرارگيري در البرز مركزي و برخورداري از تمركز جمعيتي بسيار زياد و قرارگيري مراكز تصميم گيري اصلي حكمراني، ضرورت مطالعه ريخت شناختي و تأثيرگذاري آن بر لرزه خيزي و فعاليت گسل هاي منطقه را اجتناب ناپذير ساخته است.    در اين پژوهش با هدف محاسبه دقيق موقعيت زمين لرزه ها و گسل هاي مسبب آنها، از شكل‌موج زمين‌لرزه هاي ايستگاه هاي لرزه نگاري موجود استفاده شده است. محاسبات نشان مي دهد زمين‌لرزه هاي مهم، در اثر فعاليت گسل هاي گستره تهران رخ داده‌اند و سازوكار كانوني محاسبه شده با هندسه گسل ها همخواني دارد. تجمع كانون رويدادهاي لرزه‌اي البرز مركزي در مناطق شمالي و شمال شرقي آن نسبت به مناطق جنوبي و شمال غربي آن بيشتر است. علاوه براين، تراكم شواهد ريخت شناختي، عوارض و زمين‌چهر هاي مشاهده شده در مناطق شمالي و شمال شرقي نيز از مناطق جنوبي و شمال غربي بيشتر است. اين موضوع بيانگر وجود فعاليت هاي زمين ساختي بيشتر در مناطق شمالي و شمال شرقي و تأثير آن بر ريخت شناسي آن محدوده است. در بين سازوكار هاي به‌دست آمده، سازوكارهاي فشاري و امتدادلغز، روند غالب را در منطقه دارند و مؤلفه هاي كوچكي از كشش نيز در بين سازوكار ها مشاهده شده كه نشان دهنده وجود سازوكارهاي كششي در منطقه است. با توجه به پيچيدگي هاي لرزه زمين‌ساختي روندهاي بنيادين در منطقه البرز، نتايج اين مطالعه، اهميت زياد پوشش ايستگاهي مناسب منطقه و ضرورت پايش زمين‌لرزه ها را تأييد مي كند؛ ازاين‌رو نصب شبكه هاي لرزه نگاري متراكم حتي به‌صورت موقت و البته با زمان استقرار طولاني تر در اطراف اين گسل ها براي برداشت داده هاي لرزه‌اي بيشتر و ثبت خردلرزه ها ضروري به‌نظر مي‌رسد.