پديد آورندگان :
قاسمي، احمد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي سيستان، زابل، ايران , ارفع نيا، حامد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي سيستان، زابل، ايران
كليدواژه :
ارتفاع بوته , ظرفيت زراعي , علوفه خشك , كمبود آب
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: تنش خشكي يكي از چالش‌هاي اصلي توليد محصولات كشاورزي در مناطق خشك و نيمه خشك مي‌‌باشد. جهت افزايش عملكرد و معرفي گونه‌هاي متحمل به خشكي و كاهش مصرف آب اين آزمايش باهدف تأثير تنش خشكي و تاريخ كاشت بر صفات مورفوفيزيولوژيك و عملكرد دو رقم ارزن اجرا گرديد.
مواد و روش‌ها: براي مطالعه تأثير تنش خشكي و تاريخ كاشت بر صفات مورفوفيزيولوژيك و عملكرد دو رقم ارزن آزمايشي به صورت كرت‌هاي دو بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي94 -1393 و 95-1394 درايستگاه تحقيقات كشاورزي زهك اجرا شد. فاكتور اصلي شامل تنش خشكي در دو سطح (50 و 80 درصد ظرفيت زراعي)، فاكتور فرعي تاريخ كاشت، شامل چهار سطح ( يك، 15، 30 اسفند و 15 فروردين) و فاكتور فرعي فرعي نوع رقم (باستان و پيشاهنگ) بود.
يافته ها: نتايج نشان داد كه بيشترين و كمترين عملكرد دانه به ترتيب در 50 و 80 درصد ظرفيت زراعي با ميانگين 1679 و 469 كيلوگرم در هكتار به دست آمد. عملكرد دانه، تعداد روز تا گلدهي، تعداد روز تا رسيدن، غلظت كلروفيل، عملكرد علوفه خشك، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته تحت تأثير رقم قرار گرفت. بيشترين عملكرد دانه در رقم باستان (1200 كيلوگرم در هكتار) حاصل شد. عملكرد دانه، تعداد روز تا گلدهي، تعداد روز تا رسيدن، غلظت پرولين، غلظت كلروفيل، عملكرد علوفه خشك، عملكرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته تحت تأثير اثر متقابل تاريخ كاشت در تنش در زقم قرار گرفت. بيشترين ميزان عملكرد دانه (2711 كيلوگرم در هكتار)، تعداد روز تا رسيدن (72/2 روز)، غلظت كلروفيل (6/50 ميلي‌گرم بر گرم)، عملكرد علوفه خشك (9475/6 كيلوگرم در هكتار)، وزن هزار دانه (4/55 گرم) و ارتفاع بوته (122/5 سانتي‌متر) در 15 اسفند، آبياري 50 درصد ظرفيت زراعي و در رقم باستان بود.
نتيجه گيري: با توجه به نتايج به‌دست‌آمده از نظر عملكرد علوفه و دانه، به نظر مي‌رسد، كاشت در 15 اسفند به دليل در اختيار بودن رطوبت و درجه حرارت كافي نقش زيادي در افزايش عملكرد ايفا مي‌كند. گياه در اين تاريخ كاشت توانست سهم بيشتري از مواد فتوسنتزي ساخته‌شده را به دانه‌ها منتقل كند ولي تأخير در كاشت به‌دليل تنش گرماي انتهايي در زمان پر شدن دانه‌ها باعث تغيير نامطلوب در نسبت فتوسنتز به تنفس و به‌نوبه خود موجب كاهش انتقال مواد فتوسنتزي به دانه‌ها شد. براي دستيابي به بيشينه عملكرد دانه و علوفه كاشت ارزن رقم باستان در تاريخ 15 اسفند و مديريت آبياري آن بر مبناي 50 درصد ظرفيت زراعي توصيه مي‌گردد.
چكيده لاتين :
Background and Objectives: Drought stress is one of the important challenges of agricultural crop production in the arid and desert region. In order to increase yield, indrouction of drought resistance cultivars, and reduction water consumption, this experiment was conducted to recognize effects of drought stress and planting date on morphophysiological and yield of two varieteds of millet.
Materials and Methods The experiments were carried out as a split plots arranged in randomized complete block design with three replications in Zahak Agricultural Research Station in 2015 and 2016. The main factor included planting dates (1, 15 and 30 March and 15 April) and drought stress (50, 65 and 80% of field capacity) were in sub sub plots. Grain yield and traits of plant height, plant height, 1000 seeds weight, dry forage yield, chlorophyll, proline, day to maturity, and day to flowering were determined.
Results The results showed that maximum and minmun grain yield was obtained at 50 and 80 percent of filed capacity with average of 1679 and 469 kg hg-1, respectively. Grain yield, day to flowering number, day to maturing number, chlorophyle concentration, dry forage yield, 1000 seed weight, and plant height was affected by cultivars. Maximum grain yields was in Bastan cultivar (1200 kg ha-1). Grain yield, day to flowering number, day to maturing number, chlorophyle concentration, dry forage yield, 1000 seed weight, and plant height was infulunced by interaction effects of planting date, drought stress, and cultivar. Maxium grain yield (2711 kg hg-1), day to maturing (72.2 days), cholorphyle concentration (6.50 mg g-1), dry forage yield (9475.6 kg ha-1), 1000 seed weight (4.55 g ), and planting height (122.5 cm) were for Bastan culrivar in 15 March and 50 percent irrigarion.
Conclusion: According to the obtained results of forage and grain yield, it seems that planting at 15th March play a key role in increasing yield of millet, because of water and temperature suffiencny. The plant at this date had more contribution to transfer the produced phytotsenythetic materials to seeds. Howerver, delay in planting date resulted in late season heat stress at seed filling time and abnormality in photosynthesis to transpiration ratio which it can dercrease the transfer of photosynthetic materials to seeds. It seems that sowing of cultivar of Bastan in comparison with conventional one has resulted in highest resistant to drought stress. We can recommend as resistant cultivar of millet at 15th of March palnting date and 50 percent of field capacity
For the Sistan region the relationship between farmers and extension specialists, and researcher can increase yield in drought years. Although Millet is resistant to drought, increasing the soil moisture to 80 percent of field capacity resulted in reducing chlorophyll and yield components. Sowing tin 15 March because of availability of moisture and proper temperature, has significant role in increasing yield. The millet in this date was able to transfer its photosynthetic products to grains; however, delay in sowing as result of hot weather the relative of photosynthesis to transpiration in grain filling period.
