مهار بيماري پاخورۀ گندم (Gaeumannomyces tritici) با استفاده از تلفيق باكتري Bacillus subtilis GB03 و چند عنصر غذايي مهم در خاك

Suppression of wheat take-all (Gaeumannomyces tritici) using a combination of Bacillus subtilis GB03 and several important nutrients in soil

پاخورۀ گندم با عامل Gaeumannomyces tritici يكي از بيماري‌هاي مهم ريشۀ گندم در تمام جهان است. در اين پژوهش، اثر تركيبي عناصر غذايي و سويه بيوكنترلي Bacillus subtilis GB03 روي رشد گندم و درصد آلودگي ريشه ارزيابي شد. ابتدا، تجزيه خاك انجام شد و بر اساس نتايج آن و بررسي منابع، عناصر نيتروژن، فسفر، آهن، روي و مس در غلظت‌هاي مختلف مورد استفاده قرار گرفتند. آزمايش در شرايط گل‌خانه و به مدت 35 روز انجام شد. تيمار باكتري به صورت آغشته‌سازي بذر و خاك صورت گرفت. در اين ميان، فسفر بيش‌ترين اثر را در مهار بيماري ايفا نمود. افزايش كود سوپرفسفات تريپل، درصد آلودگي ريشه را تا 51/14 درصد كاهش داد. باكتري اين اثر را تا 71/50 درصد افزايش ‌داد؛ به نحوي كه حتي در كم‌ترين سطح كود سبب مهار كامل علائم روي طوقه ‌شد. نيتروژن در اولين سطح به‌كار رفته (50 ميلي‌گرم اوره بر كيلوگرم خاك)، درصد آلودگي ريشه را 35 درصد كاهش داد. آهن اثر قابل توجه‌اي در مهار بيماري داشت و در اولين سطح به‌كار رفته، بيماري را از 60/5 درصد شاهد به 46 درصد كاهش داد. روي در سطح دوم و در تعامل با باكتري قادر بود علائم بيماري را به صورت معني‌داري كاهش دهد. مس نيز قادر بود علائم بيماري را تا 18/4 درصد كاهش دهد و بيش‌ترين اثر بالاتر از سطح پنج ميلي‌گرم بر كيلوگرم خاك ديده ‌شد. مس اثر متقابل مثبتي با باكتري در بهبود صفات رشدي گندم داشت. در مجموع مي‌توان گفت ميزان اثر عناصر با فراهمي آن‌ها در خاك مرتبط بود.

Take-all disease caused by Gaeumannomyces tritici is an important crown and root rot disease of wheat throughout the world. In this work, a combination of fertilizers and Bacillus subtilis GB03 were examined on wheat growth and percentage of the infected root. Soil physical and chemical properties have been analyzed in the first step. Different concentrations of nitrogen, phosphorous, Fe, Zn, and Cu have been selected based on soil analysis data and literature review. The effect of combining bacteria and fertilizers was tested in a greenhouse for 35 days. The bacteria was applied as seed bacterization and post-planting drench. Among fertilizers, Phosphorus showed the greatest effect on control of this disease. Triple superphosphate linearly reduced the percentage of root infection to 51.14%. Bacteria enhanced inhibition activity of phosphorus by 71.50%; so that the symptoms on crown have been eliminated even at the lowest levels of fertilizer (25 mg per kg of soil). The lowest level of Nitrogen (50 mg urea/Kg of soil) reduced root infection percent up to 35%. Iron fertilizer had an outstanding effect on disease inhibition and reduced the disease from 60.5 to 46% in its lowest level (1.3 mg/Kg of soil). A combination of bacteria and the second level of Zn concentration decreased disease symptoms, significantly. Cu fertilizer decreased disease symptoms to 18.4%. Its effect was significant in more than 5 mg/Kg of soil. This fertilizer improved growth factors in combination with bacteria. In conclusion, the effect of nutrients was dependent on their availability in tested soil. Bacteria addition to this system improved the plant nutrient efficiency.