بررسي تأثير پارامترهاي هواشناسي بر سن گندم (Eurygaster integriceps Put.) در منطقه خرمدره زنجان

An Investigation on the Effect of Meteorological Parameters on Sunn Pest Occurrence In khorram-Dareh Region of Zanjan province

گندم به عنوان مهم‌ترين محصول زراعي، داراي آفات بسياري است كه سن معمولي گندم يكي از آفات مهم گندم به شمار مي‌رود. در اين پژوهش، رابطه بين پارامترهاي هواشناسي مانند دماي هوا ، بارش، باد و ... با پارامترها‌ي آفت سن گندم در شهرستان خرم‌دره زنجان در طول سالهاي زراعي 91-1390 تا 97-1396 مورد مطالعه قرار گرفته است. نتايج حاصله نشان داد كه تاريخ آغاز ريزش آفت سن گندم همبستگي معني داري در سطح 99درصد با شرايط دمايي پيش از ريزش آفت به ويژه در فصل زمستان، ميزان جمعيت، تراكم سن مادر و پوره‌ها، همچنين اوج ريزش و زمان تخم‌ريزي دارد. لذا با افزايش دما شرايط براي تغذيه و تخم‌ريزي زودهنگام آفت مهيا گرديده و پوره هاي نسل جديد خسارات خود را به محصول وارد ميكنند. در سال‌هايي كه ميزان دما در اواخر فصل زمستان و اوايل فصل بهار بالا بوده و تعداد روزهاي يخبندان سالانه و تعداد روزها‌ي با يخبندان‌هاي شديد در فصل زمستان سال قبل كمتر باشد آفت به شدت طغيان مي‌كند. وجود رابطه‌ي معني دار بين تراكم آفت سن گندم با ويژگي‌هاي دما، بارش و سرعت باد و يخبندان در منطقه مورد مطالعه مشاهده شده است. همچنين بيشترين تأثيرپذيري آفت سن گندم از ويژگي هاي دماي فصل زمستان مي‌باشد به طوري كه با افزايش و كاهش دماي فصل زمستان ، فعاليت سن گندم كاهش يا افزايش مي‌يابد و ميزان طغيان يا خاموشي آن براي سال زراعي پيش رو مشخص مي‌شود.

Wheat as the most important crop of the Iran, annually is invaded by many biotic agents from which sunn pest is the most common and injurious insect pest damaging the crop from the ages back in the history. In this study the impact of meteorological parameters on the phenomenological stages of the pest has been studied from the growing season of 2012 – 2013 up to 2018-2019 over the Khorram-Dareh region of the Zanjan province, Iran. Results revealed that initiation of sunn pest migration, peak of migration period, density of migrating adults, egg laying time, and number of nymphs are highly correlated with temperature conditions during over-wintering period in the mountain specially in the winter season. Higher temperature in the late winter and early spring synchronizing with decrease in the number of annual frozen days along with decrease in severe frozen days provides optimum circumstances for the pest to appear in larger numbers in the fields leading to higher damage in adult stage as well as higher rate of oviposition giving birth to larger amount of nymphs duplicating the level of injury. In addition to temperature, effect of raining, speed of wind , number of frozen days on the sunn pest density were also studied which will be discussed in this paper.