كليدواژه :
حافظ , غزل مديحه , غزل افزايشي , غزل متقضب , مديحۀ اميران , مديحه وزيران
چكيده فارسي :
در نيمۀ دوم سدۀ ششم هجري قمري با تشكيل حكومت‌هاي كوچك محلّي با عنوان اتابكان كه باقيماندۀ حكومت نيرومند جلال‌الدّين ملكشاه سلجوقي و نظام‌الملك توسي بود سكته‌اي در قصيده‌سرايي سبك خراساني و مديحه‌سرايي رخ داد كه با يورش مغولان و تاتارها سبك مديحه‌سرايي از قالب قصيده به قالب غزل به ارث رسيد. بنابراين محتواي قصيده در نزد بزرگان ادب تبديل به سخناني در باب عرفان، اخلاق و مسايل اجتماعي گرديد. تعزّل كه داراي بار غنايي و عاشقانه بود و به تدبير سنايي از قصيده جدا شده و به قالبي مستقل با نام غزل بدل شده بود به گونه‌اي تلفيقي ضمن بيان حالات عاشقانه و عارفانه بار مديحه‌سرايي را هم به دوش كشيد.
اين شيوه از غزل در نزد حافظ به ويژگي سبكي تبديل شد. حافظ كه شاخص و برترين نمايندۀ سبك غزل مديحه‌سرايي است پس از خود پيرواني پيدا كرد اگرچه هيچكدام هيچگاه به عظمت او نرسيدند. نگارنده در اين گفتار كوشيده است تا به روش (توصيفي – تحليلي) به تحليل و معرّفي سبك «غزل مديحه‌سرايي» حافظ در اشكال مختلف آن بپردازد و از آغازگر اين شيوه و نمونه‌اي از پيروان آن پس از حافظ ياد كند.
چكيده لاتين :
In the second half of the sixth century AH, with the formation of small local governments, so called, Atabakan, which were the remnants of the powerful government of Jalaluddin Malekshah Seljuk and Nizam al-Mulk al-Tusi, a kind of stroke occurred in elegize, in the style of Khorasani, and in witchcraft. By the onslaught of the Mongols and the Tatars, the style of apostasy was inherited from the form of a weasel to the form of a sonnet. Thus, the content of the mystic, in the eyes of the elites, became lectures on mysticism, ethics and social issues. In the lyrical, which is rich, romantic and in the sense of the Sana'i, it was separated from the ode and transformed into a standalone form, called the sonnet, in a concise form, while expressing romantic and mystical states, it burden of witchcraft too. This style of sonnet, to Hafiz, became a feature of style. Hafiz, who is the most prominent representative of the style of the apocalyptic sonnet, has found his followers after all, though none came to his greatness. The author has attempted in this discourse, using (descriptively - analytically) methodology, to analyze and introduce the style of Hafiz's apocalyptic sonnet in its various forms and to mention the initiator of this method and an example of its followers after from Hafiz.
