ارزيابي يكپارچه حوضه آبريز فريزي در قالب چارچوب حسابداري آب با استفاده از مدل SWAT

Integrated Assessment of Ferizi Watershed Based on Water Accounting Framework Using SWAT Model

ارزيابي يكپارچه حوضه آبريز در مناطق خشك و نيمه‌خشك كه با تنش شديد آبي مواجه هستند امري حياتي است. آمار و اطلاعات، بخش اساسي فرآيند تصميم‌گيري و حكمراني آب براي تحقق مديريت يكپارچه منابع آب در مقياس حوضه آبريز هستند. براي دستيابي به اين هدف، حسابداري آب ابزاري مفيد براي سازمان‌دهي اطلاعات و ارائه آن‌ها در قالب شاخص‌هاي استاندارد است. بنابراين، هدف اين پژوهش پياده‌‌سازي چارچوب حسابداري آب پلاس Water Accounting Plus (WA+))) در حوضه آبريز فريزي واقع در استان خراسان رضوي است. در اين پژوهش، شاخص‌هاي حسابداري آب حوضه آبريز فريزي براي يك دوره 28 ساله (1395-1368) و دو دوره تر (1368-1375) و خشك (1376-1387) با استفاده از مدل SWAT استخراج شدند. شاخص‌هاي استخراج¬شده نشان داد كه ميزان آب قابل مديريت و سودمندي مصرف (تعريق) در سطح حوضه پايين است و بخش زيادي از سهم آبياري حوضه از منابع آب زيرزميني تأمين مي‌شود. به‌طور كلي نتايج اين پژوهش نشان داد كه استفاده از مدل SWAT، چارچوب WA+ و تحليل شاخص‌هاي حسابداري آب نقش مهمي را در ارزيابي شرايط كشاورزي و هيدرولوژيكي حوضه‌هاي آبريز ايفا مي‌كنند. رويكرد پيشنهادشده در اين پژوهش، مي‌تواند به مديران در اتخاذ تصميمات آگاهانه براي حفظ پايداري حوضه آبريز كمك نمايد.

Integrated assessment of the watershed is critical in arid and semi-arid areas due to the severe water stress in these regions. Data and information are an essential part of decision making and water governance to obtain integrated water resources management at the watershed scale. Water accounting is a helpful tool to organize information and present them as the standard indicators to achieve this goal. Therefore, the objective of this study is to implement the Water Accounting Plus framework (WA+) in the Ferizi watershed located in the Khorasan-e Razavi Province. In this study, water accounting indicators of the Ferizi watershed for a period of 28 years (1990-2017) and wet (1990-1997) and dry (1998-2009) periods were calculated using the SWAT model. The calculated indicators showed that the amount of manageable water and usefulness of consumption (transpiration) is low in the watershed and a large part of the share of irrigation in the watershed is provided by groundwater resources. Generally, the results of this study showed that the use of the SWAT model, WA+ framework, and analysis of water accounting indicators play a significant role in assessing the agricultural and hydrological conditions of the watershed. The proposed approach in this study can help managers make enlightened decisions to keep the sustainability of the watershed.