تحليل تطبيقي آراء سياسي ابوالحسن ماوردي و نوشته‌هاي جويني در تاريخ جهانگشا

Comparative analysis of Abolhassan Mawardi's political views and Joveyni's writings in the Tarikh-i Jahangosha

ابوالحسن ماوردي يكي از نظريه‌پردازان سياسي قرن پنجم است كه نقش مهمّي در تنظيم مباني قدرت سياسي دولت اسلامي داشته است. انديشه‌هاي سياسي سياستگذاران مسلمان در گذر زمان به متون تاريخي نيز راه يافته است. نويسندگان در اين پژوهش كوشيده‌اند به روش توصيفي ـ تحليلي وجوه مشابهت آراء سياسي ماوردي در باب بايسته‌هاي حكومت و وظايف زمامداران در كتاب الاحكام السلطانيه و الولايات الدينيه را با تاريخ جهانگشا بررسي نمايند. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد مؤلّفه‌هاي اصلي آراء سياسي مشترك در دو كتاب «الاحكام‌السلطانيه و الولايات الدينيه» و «تاريخ جهانگشاي جويني» در شش محور اصلي حاكميت، وظايف امام و فرمانروا، بركناري امام و حاكم، فرمانروايان استيلا، سركوبي مخالفان، ديوانسالاري و نهادهاي دولتي قابل بررسي است. در نوشته‌هاي هر دو نويسنده دستيابي به قدرت و دوام حكومت براي زمامدار به خواست و تأييد الهي است. سه وظيفة اصلي حاكم دين‌پناهي، جهاد و عدالت است. خليفه و سلطان، در واجب‌الاطاعه بودن، حقوق و وظايف برابرند و سركوبي دشمنان سياسي به جهاد تعبير مي‌شود و كارگزاران و نهادهاي دولتي كارآمد بر دوام دولت مي‌افزايند.

Abolhassan Mawardi is a fifth-century political theorist who played an important role in shaping the foundations of the Islamic State's political power. The political ideas of Muslim policymakers have also found their way into historical texts over time. In this study, the authors have tried to examine in a descriptive-analytical way the similarities between the political views of Mawardi on the requirements of government and the duties of rulers in the book Al-ahkam al-soltaniyya wa al-welayat-e al-diniyya and the religious provinces in the Tarikh-i Jahangosha. Findings show that the main components of common political views in the two books "Al-Ahkam Al-Sultaniyya wa alwelayat-e al-diniyya" and "Tarikh-i Jahangosha-ye Joveyni" in six main areas of rule, duties of Imam and ruler, removal of Imam and ruler, rulers of domination, suppression of opposition, bureaucracy and nine can be checked. In the writings of both authors, the attainment of power and the permanence of government for the ruler is a matter of divine will and approval. The three main duties of the ruler are to help religion, jihad and justice.The caliph and the sultan, in obedience, have equal rights and duties, and the suppression of political enemies is interpreted as jihad, and efficient government agents and institutions increase the longevity of the state.