تيپ آميزشي و وضعيت باروري در جمعيت هاي قارچ Bipolaris sorokiniana، عامل بيماري پوسيدگي معمولي ريشه و طوقه گندم در ايران

Mating type and fertility status in populations of Bipolaris sorokiniana, the causal agent of root and crown common rot of wheat in Iran

پوسيدگي معمولي ريشه و طوقه با عامل Bipolaris sorokiniana، به عنوان يكي از مهمترين بيماري‌هاي گندم در بسياري از مناطق جهان مطرح است. در طي سال‌هاي زراعي 1396 و 1397، تعداد 147 جدايه تك اسپور قارچ از مزارع گندم استان‌هاي البرز (كرج)، كرمانشاه (كرمانشاه)، آذربايجان غربي (مياندوآب)، گلستان (گرگان) و فارس(شيراز) به دست آمد. پس از شناسايي ريخت‌شناختي و مولكولي جدايه‌ها با آغازگرهاي اختصاصي گونه، آغازگرهاي تيپ آميزشي بر اساس نواحي حفاظت شده از ايديومورف‌هايMAT-1 و MAT-2 طراحي گرديد و فراواني ايديومورف‌هاي تيپ‌هاي آميزشي جدايه‌هاي B. sorokiniana، به روش Multiplex PCR تعيين گرديد. از مجموع 147 جدايه در پنج جمعيت، 86 جدايه به تيپ آميزشي MAT-1 و 61 جدايه به تيپ آميزشي MAT-2 متعلق بودند. در بين پنج جمعيت مورد آزمايش، در جمعيت‌هاي شيراز وگرگان فراواني جدايه‌هاي متعلق تيپ آميزشي MAT-1 بيشتر از تيپ آميزشيMAT-2 بود. با توجه به نتايج آزمون كاي اسكوئر (X2)، جمعيت‌هاي كرج، كرمانشاه و مياندوآب فاقد اختلاف معني‌داري در سطح پنج درصد (P< 0.05) بودند. بنابراين، جمعيت‌هاي كرج، كرمانشاه و مياندوآب داراي پتانسيل توليدمثل جنسي بيشتري نسبت به جمعيت‌هاي شيراز وگرگان مي‌باشند. به‌علاوه، جدايه‌هاي همه جمعيت‌ها جهت ارزيابي وضعيت باروري جنسي از طريق تلاقي متقابل با تيپ‌هاي آميزشي مخالف روي محيط غذايي مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از گذشت دو ماه، سودوتسيوم‌هاي فاقد آسك و آسكوسپور بالغ تشكيل گرديد.

Root and crown common rot disease caused by Bipolaris sorokiniana, has known as one of the important wheat diseases in worldwide. A collection of 147 monoconidial isolates was made from cultivated wheat in West Azerbaijan (Miyandoab), Golestan (Gorgan), Alborz (Karaj), Kermanshah (Kermanshah) and Fars (Shiraz) provinces in 2017-2018. After morphological and molecular identification with private primers, mating type primers were designed based on a conserved DNA binding in MAT-1 and in MAT-2. Frequency of mating type idiomorphs of B.sorokiniana isolates were determined by multiplex PCR. Among 147 isolates of five populations, 86 isolates amplified by MAT-1 primer and 61 isolates by MAT-2 primer. Frequencies of MAT-1 alleles in Shiraz and Gorgan populations were more than the MAT-2 alleles. According to the results of the Chi-square test (X2), Karaj, Kermanshah and Miyandoab populations had not significant difference (P<0.05). Therefore, these three populations have the highest potential for sexual reproduction than the other three populations. In addition, isolates from all of the populations were studied to evaluate the sexual fertility in vitro. After two months, pseudothecia without mature asci and ascospores formed in media.