تحليل كاربست رويكرد انتقال حق توسعه (TDR) جهت حفاظت از بافت‌هاي تاريخي (مطالعه موردي: بافت تاريخي شهر اروميه)

Application Analysis of Transfer Development Right (TDR) Approach for Conservation Historical Textures (Case Study: Urmia Historical Texture)

بيان مسئله: بافت‌هاي تاريخي از اجزاء و بخش‌هاي اصلي و مهم شهرها هستند كه داراي ارزش‌هاي منحصربه‌فرد تاريخي و فرهنگي مي‌باشند. امروزه شهرها شاهد از بين رفتن اين ميراث ارزشمند از طريق ساخت‌وسازهاي بي‌رويه و بدون ملاحظه ارزش‌هاي فرهنگي و تاريخي هستند. به‌منظور جلوگيري از بين رفتن اين بافت‌ها به‌كارگيري يك روش مؤثر و كاربردي ضروري است. هدف: هدف اصلي تحقيق حاضر تحليل و بررسي سازوكار رويكرد انتقال حق توسعه (TDR) به‌عنوان يك روش حفاظتي و امكان‌سنجي كاربست آن جهت حفاظت از بافت تاريخي شهر اروميه است. روش: پژوهش ازنظر هدف، پژوهشي كاربردي و ازنظر ماهيت و روش نيز پژوهشي توصيفي– تحليلي است. مباني نظري تحقيق از طريق مطالعات اسنادي-كتابخانه‌اي به‌دست‌آمده و جهت بررسي محدوده موردمطالعه، ابتدا معيارهاي تعيين پهنه‌هاي ارسال (حفاظت) و دريافت (توسعه) استخراج و با استفاده از روش دلفي و AHP، اهميت معيارها مشخص‌شده سپس با استفاده از نرم‌افزار GIS، پهنه‌هاي ارسال و دريافت تعيين و اولويت‌بندي شده‌اند. پس‌ازآن با تدوين و طراحي مدل برنامه انتقال حق توسعه به برنامه‌ريزي در پهنه‌هاي تعيين‌شده پرداخته‌شده است. يافته‌ها و نتيجه ­گيري: نتايج تحقيق حاكي از آن است كه رويكرد انتقال حق توسعه با شناسايي پهنه‌هاي مستعد توسعه در سرتاسر شهر اروميه و انتقال حق توسعه مالكان بافت تاريخي به اين مناطق و در صورت رعايت تراكم ساختماني پايه 120 درصد و نسبت حق توسعه 20 به 80 درصد، قابليت اجرايي و محافظت از بافت تاريخي شهر اروميه را خواهد داشت و يك روش مطمئن جهت حفاظت از اين بافت است. تازه هاي تحقيق اگرچه رويكرد انتقال حق توسعه (TDR) در كشورهاي توسعه‌يافته مانند آمريكا كه سرآغاز شكل‌گيري اين رويكرد ازآنجا بوده است، رويكردي جديد نيست اما اين روش در كشورهاي درحال‌توسعه همانند ايران رويكردي جديد است كه مي‌توان با استفاده از سازوكارهاي آن از مناطق بااهميت و ارزشمند قرارگرفته در معرض آسيب ناشي از تخريب به‌خصوص بافت‌هاي تاريخي در شهرها حفاظت كرد.

Background: Historical textures are the main and important components of cities that have unique historical and cultural values. Today, cities are witnessing the loss of this precious heritage through unconventional construction without regard for cultural and historical values. In order to prevent the destruction of these texture, it is necessary to use an effective and practical method. Objectives: The main purpose of the present research is to analyze the mechanism of TDR approach as a protection method and feasibility study of its use to protect the historical context of Urmia. Methodology: The research is applied research in terms of purpose and descriptive-analytical research in terms of nature. Theoretical foundations of research were obtained through documentary-library studies and to investigate the study area, the criteria for determining the areas of sending (protection) and receiving (development) were extracted and using Delphi and AHP methods, the importance of the criteria was determined and then using GIS software, the zones of sending and receiving were determined and prioritized. After that, by compilation and design a program for transfer development right, planning has been done in the designated areas. Results and Conclusion: The results indicate that the TDR approach by identifying areas susceptible to development throughout the city of Urmia and the transfer of development rights of historical texture owners to these areas and if the basic building density is 120 percent and the development right ratio is 20% to 80%, it will be able to execute and protect the historical texture of Urmia and is a reliable way to protect this texture.