عنوان مقاله :
تحول برنامه‌ريزي شهري و پيوندهاي آن با مسئله ايران در نظام دانش جديد
عنوان به زبان ديگر :
The Evolution of Urban Planning and Its Connections with the Formulation of the Question of Iran in the New Knowledge System
پديد آورندگان :
روشني، صالح دانشگاه شهيد بهشتي تهران - دانشكده معماري و شهرسازي , صرافي، مظفر دانشگاه شهيد بهشتي تهران - دانشكده معماري و شهرسازي
كليدواژه :
برنامه‌ريزي شهري , نظريه برنامه‌ريزي , امر فني , امر سياسي , مسئله ايران
چكيده فارسي :
بيان مسئله: پرسش اين مقاله در ارتباط با رابطه ميان نحوه صورت‌بندي مسئله ايران در نظام دانش جديد ما (به طور عمده در علوم اجتماعي) و شكل‌گيري خوانش‌هاي موجود از تجربه برنامه‌ريزي شهري در ايران است. در نظام دانش جديد ما، توضيح وضعيت تاريخي ايران ذيل دو رويكرد كلان شرق‌شناسانه (با نگاهي اروپامحور) و بومي‌گرايانه (عكس‌العملي در برابر اولي) استوار شده است. هر دو اين رويكردها بر مبناي ساختن «غير» و با نگاهي ذات‌گرايانه ممكن شده‌اند و در آنها به پيچيدگي‌هاي واقعيت تاريخي و ابعاد گستره آن كمتر توجه شده است.
هدف: اين مقاله به دنبال شناسايي خوانش‌ها و روايت‌هاي موجود از تجربه تاريخي برنامه‌ريزي شهري در ايران است.
روش: با پرسشي هستي‌شناختي، اين مقاله با پرهيز از كاربست پيشيني و بلاواسطه نظريه و روش، به خود پرسش پژوهش متعهد است و از اين‌رو با استراتژي پس‌كاوانه و رهيافتي مبتني بر واقع‌گرايي انتقادي به دنبال ساختارها و مكانيزم‌هايي غيرقابل رؤيت در روايت‌هاي غالب است.
يافته‌ها: روايت‌هاي شناسايي شده عبارتند از: الف- موفقيت نسبي برنامه‌ريزي در بعد فني ب- شكست برنامه‌ريزي در ايران ج- عدم شكل‌گيري برنامه‌ريزي در ايران، د- ذات ويژه برنامه‌ريزي در ايران و ه-قرارگيري برنامه‌ريزي ذيل فرآيند گذار (كه داراي دو وجه تمركز بر گذشته و آينده و در نتيجه تعليق حال و نيز فضايِ نوظهور خوانش مؤثر است). تغيير در نگاه به برنامه‌ريزي از امر فني به امر سياسي نيز امكان رؤيت ابعاد جديدي از تعامل برنامه‌ريزي با ساير حوزه‌هاي دانش (در قلمرو علوم اجتماعي) را ممكن كرده است.
نتيجه گيري: روايت‌هاي فوق در برنامه‌ريزي شهري با توضيحِ وضعيت ايران در نظام دانش جديد ما پيوند دارند و با مكانيزم‌هايي خاص، مفهوم‌پردازي وضعيت تاريخي برنامه‌ريزي شهري ذيلِ آنها دشوار شده است. هم‌راستا با علوم اجتماعي، در اينجا نيز در برخي روايت‌هاي متاخر نشانه‌هايي از فضايي جديد براي خوانشي مؤثر از تجربه برنامه‌ريزي شهري به چشم مي‌خورد.
تازه هاي تحقيق
رويكردها و روايت‌هاي شكل گرفته از برنامه‌ريزي شهري در چند دهه گذشته در ايران پيوندهاي گسترده‌اي با نحوه صورت‌بندي مسئله ايران در نظام دانش جديد ما داشته است.
فضاي سخنِ جديد شكل گرفته در چند دهه اخير با نقد رويكردهاي دوگانه شرق‌شناسي و بومي‌گرايي، بازتاب‌هايي در دانش برنامه‌ريزي شهري نيز پيدا كرده است. بسط اين فضاي جديد مي‌تواند امكان‌هاي جديد مفهوم‌پردازي را فراهم كند.
چكيده لاتين :
Background: The emergence of the political in urban planning, which has been reflected in the Iranian scholars' works in recent years, has led to the importance of issues in the field of social sciences in planning. Moreover, with the invalidating universal readings in planning, the socio-historical context has played a more prominent role. In our new knowledge system, the explanation of the historical situation of Iran is based on two approaches: Orientalism (Eurocentric perspective) and Nativism (reaction to orientalism). Both of these approaches have been made possible based on constructing the "other", in which less attention has been paid to the complexities of historical reality. In recent years, with the critique of both approaches, a new space for speaking and conceptualization has emerged, which emphasizes the positive reading and immanent analysis of the historical reality in Iran.
Objectives: This paper is seeking to identify the existing readings and narratives of the historical experience of the urban planning in Iran by showing the role of the context issues in urban planning.
Methodology: Based on an ontological question, this paper is committed to the research question itself by avoiding a priori application and direct theory and method, and therefore pursues invisible structures and mechanisms in the dominant narratives with a post-critical strategy and an approach based on critical realism.
Results: The identified narratives are: a) the relative success of planning in the technical dimension b) the failure of planning in Iran c) the lack of formation of planning in Iran, d) the special nature of planning in Iran and e) the transition view of planning (with two aspects focusing on the past and The future and thus the suspension of the present as well as the emerging space of immanent reading).
Conclusion: These readings which we called narratives are related to explaining the situation of Iran in the social sciences and our new system of knowledge. Using special mechanisms, it has become difficult to conceptualize the historical facts of urban planning. Along with the social sciences, here, in some later narratives, there are signs of a new space for an immanent reading of the experience of urban planning.
عنوان نشريه :
دانش شهرسازي
