ارزيابي مقدماتي عملكرد دانه لاين‌هاي كينوا در كشت بهاره مناطق گرم و معتدل ديم

Preliminary evaluation of the quinoa seed yield under rainfed spring cropping in warm and temperate regions

كينوا گياهي از خانواده آمارانتاسه و بومي آمريكاي جنوبي كه به دليل ارزش غذايي بالاي دانه آن مورد توجه قرار گرفته است. شناسايي و معرفي گياهان در الگوي كشت مناطق ديم به نزولات جوي، دماي مناسب رشد و تحمل به تنش خشكي بستگي دارد. با توجه به ويژگي‌هاي تحمل به تنش خشكي و تا حدي تحمل به سرما در گياه كينوا، آن جهت ارزيابي مقدماتي در شرايط ديم بهاره در دو اقليم گرم مرطوب و معتدل كرمانشاه در نظر گرفته شد. 11 لاين كينوا با دوره رسيدگي متفاوت در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در ايستگاه تحقيقات عراقي محله گرگان و ايستگاه تحقيقات معاونت ديم سرارود(كرمانشاه)، در سال زراعي 96-1395كشت شدند. نتايج مقايسه ميانگين لاين‌ها در گرگان نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه به ترتيب مربوط به لاين NSRCQ1، NSRCQ9 و NSRCQ6 بود. نتايج همبستگي و تجزيه به مولفه‌هاي اصلي در گرگان نشان داد كه وزن هزار دانه بيشترين تاثير را بر عملكرد دانه داشت. نتايج تجزيه كلاستر نيز نشان داد كه دو لاين NSRCQ1 و NSRCQ9 به ترتيب با عملكرد دانه 194 و 209 گرم در مترمربع و وزن هزار دانه 2/5 و 2/6 گرم برتر بودند. نتايج مقايسه ميانگين لاين‌ها در سرارود نشان داد كه عملكرد لاين‌ها بين 31 تا 37 گرم در مترمربع متغير بوده و لاين NSRCQ10 با 37 گرم در مترمربع و وزن هزار دانه 1/3 گرم نسبت به ساير لاين‌ها برتري داشت. در سرارود كندي مراحل رشد به دليل سرماي ابتداي فصل، گرما و خشكي انتهاي فصل موجب كاهش عملكرد و وزن هزار دانه و نياز به آبياري تكميلي گرديد. عدم تطابق رژيم حرارتي و رطوبتي لاين‌هاي مورد بررسي، موجب كاهش عملكرد دانه در سرارود نسبت به گرگان شد. بطوركلي در گرگان و مناطقي با اقليم مشابه كشت بهاره زود كاشت ارقام زودرس و غيرحساس به فتوپريود كينوا امكان پذير است.

Quinoa was considered for preliminary evaluation in early spring rainfed conditions in two warm and humid and temperate climates (Sararud Kermanshah). Eleven quinoa Lines with different maturity periods was cultivated based on randomized complete block design with three replications in the Iraqi Mahaleh Research Station of Gorgan and the Research Station of the Deputy of dryland Agriculture of Sararud (Kermanshah), in 2016-2017 cropping season. The results of mean comparison in Gorgan showed that the highest seed yield (SY) was related to NSRCQ1 and NSRCQ9 lines and then NSRCQ6, which had a significant difference with NSRCQ9. The results of correlation and the main components analysis showed that the thousand seed weight (TSW) had the greatest effect on SY. The results of cluster analysis showed that the NSRCQ1 and NSRCQ9 with 194 and 209 g m-2SY and 2.5 and 2.6 gwere superior. The results of mean comparison in Sararud showed the lines yield were between 31 and 37 g m-2 and NSRCQ10 with 37 g m-2 and 1.3 ghad highest SY and TSW.In Sararud slow growth of the early stages due to the cold temperature, heat and drought at the end of the season reduced the yield and TSW and necessity for supplemental irrigation. Lack of synchronicityof heat and humidity regime of the studied lines reduced the SY in Sararud compared to Gorgan. In general, in Gorgan and areas with similar climate condition early spring cultivation with early and insensitive cultivars of quinoa to photoperiod are possible.