عنوان مقاله :
دگرگوني نظريه هاي برنامه ريزي: «تغيير پارادايم» يا «تكوين نظريه ها»؟ نقدي اجمالي بر وضعيت نظريه پردازي برنامه ريزي در ايران
عنوان به زبان ديگر :
The Transformation of Planning Theories: "Paradigm Shift" or "Evolution of Theories"? or Evolution of Theories? A Brief Critique of the Situation of Planning Theories in Iran
پديد آورندگان :
ملك پور، بهزاد دانشگاه شهيد بهشتي - دانشكدۀ معماري و شهرسازي , موسوي خورشيدي، راضيه دانشگاه شهيد بهشتي - دانشكدۀ معماري و شهرسازي
كليدواژه :
پارادايم , تغيير پارادايم , نظرية برنامه ريزي , ايران
چكيده فارسي :
در اين مقاله اين ادعا مطرح است كه به‌كارگيري دانش‌‌واژة «تغيير پارادايم» در خصوص سير تحولات نظرية برنامه‌ريزي در سطح عام، از يك سو، و تببين تحولات نظري برنامه‌ريزي در ايران، از سوي ديگر، از دقت نظري برخوردار نيست و از اين منظر بايد اعتبار نظريه‌هاي بومي همچون «راهبردي‌ـ ساختاري» را از نو واكاوي كرد. مروري بر ماهيت و محتواي تعابير «پارادايم» و «تغيير پارادايم» و امكان به‌كارگيري‌‌شان براي تبيين دگرگوني‌‌هاي بنيادين رُخ‌‌داده در نظرية برنامه‌ريزي گام نخستْ در مسير استدلال‌‌ورزي ادعاي طـرح‌‌شده در اين پژوهش خواهد بود. تمايز مابين «تكوين نظريه» و «تغيير پاردايم» و پرداختن به تفاوت‌‌هاي ماهوي آن‌ها پژوهش حاضر را به سمت روش‌شناسي تكويني سوق داده است تا، افزون بر تبيين عناصري از نظريه‌هاي برنامه‌ريزي، كه در سير تكويني خود به نسل نويني از نظريه‌ها منتقل مي‌شوند، شرايط زمينه‌اي و ساختاري اين گذار نيز بررسي شود. درنهايت پيوستار دگرگوني نظريه‌هاي برنامه‌ريزي به شكل عام در بسترهاي زماني و مكاني معرفي خواهد شد تا بر مبناي آن امكانِ آسيب‌شناسي نظريه‌پردازي برنامه‌ريزي در ايران از منظرِ منطقِ دروني سير تكويني نظريه‌هاي برنامه‌ريزي تحقق يابد. بر مبناي اين آسيب‌شناسي، اين گزاره را مي‌توان طـرح كرد كه در ايران بيش از آنكه به رهيافت‌هاي نوين و مد روز برنامه‌ريزي ــ مانند برنامه‌ريزي راهبردي يا برنامه‌ريزي ارتباطي ــ نياز داشته باشيم، بازنگري در سيستم برنامه‌ريزي كشور در چارچوب الزامات بستر نهادي و تلاش براي تغييرات نهادي و نهادينه كردن برنامه‌ريزي ضرورت دارد.
چكيده لاتين :
The present paper poses the claim that the use of the term ‘paradigm shift’ in relation to the evolution of planning theory in general on one hand, and explaining the theoretical development of planning in Iran on the other, lacks scientific accuracy, and that from this perspective the validity of indigenous theories such as the ‘strategic-structural’ theory must be re-examined. A review of the nature and content of the terms ‘paradigm’ and ‘paradigm shift’, and exploring their possibilities to explain the fundamental changes in planning theory will be first steps in making the case for the above claim. The distinction between ‘theory development’ and ‘paradigm shift’ and addressing the essential differences between the two, has led this research towards developmental methodology, so that in addition to explaining elements of planning theories whose evolutionary course results in a new generation of theories, the underlying and structural conditions of this transition are also examined. Finally, the continuum of transformation of planning theories will be introduced in its general sense in temporal and spatial contexts, based on which the development of a pathology of theorising planning in Iran from the perspective of the internal logics planning theories is made possible. Based on this pathology, the point can be made that rather than paying attention to new, modern planning approaches – such as strategic planning or communication planning – it is necessary to rethink Iran’s planning system within the requirements of its Institutional context, and try to make changes in institutions and institutionalise planning.
Keywords
