كليدواژه :
تربيت , تعليم , ادبيات تعليمي , فرهنگ , قابوسنامه
چكيده فارسي :
تحقيق حاضر از زمره تحقيقات كيفي است كه روش گردآوري يافته‌ها در آن، از نوع اسنادي و مراجعه به منابع، و شيوه تجزيه و تحليل يافته‌ها نيز از نوع محتواي كيفي است. اين پژوهش، شامل بررسي محتواي يازده متن كوتاه و بلندِ بازمانده از ادبيات تعليمي ايران باستان و چند نمونه ادبيات تعليمي بعد از اسلام، به ويژه متن قابوسنامه است كه اثر آخِر با دقت و تعميق بيشتر مورد واكاوي قرار گرفته است. باب‌هاي چهل و چهار گانه اين كتاب در هشت بعد: دينداري و اخلاق معنوي، دانش‌اندوزي، هنرپروري، بهره‌بري از دنيا، پاكيزگي و استراحت، دشمني كردن، سلوك درباري و ادب اجتماعي مورد بررسي قرار گرفت. آن‌گاه براي هر يك از اين ابعاد، مؤلفه‌ها و مصاديقي از متن كتاب استخراج و در جداول نه‌گانه سازماندهي و ارائه شد. در نتيجه، 8 بعد، 43 مؤلفه، 328 شاخه و 333 مصداق به دست آمد. تحليل يافته‌ها براساس ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي به دست‌آمده، به ترسيم مدل مفهومي پژوهش منجر شد. با نگاهي به يافته‌هاي پژوهش كه منطبق با فطرت و طبيعت انساني،
فرا زماني و فرا مكاني است، چنانچه به افق آينده فرهنگ ايراني ـ اسلامي در بيانيه گام دوم نگاهي پديدارشناسانه داشته باشيم، درمي‌يابيم كه بخش اعظمي از ادبيات تعليميِ قابوسنامه براي نسل حاضر و نسل‌هاي آينده قابل بهره‌برداري است و سرپلي مناسب براي انتقال فرهنگ ملي و دينيِ گذشته به تمدن نوين اسلاميِ مورد انتظار به شمار مي‌آيد.
چكيده لاتين :
The present study is one of the qualitative researches which the method of collecting its findings is the documentary type and referring to the sources, and the method of analyzing the findings is also of the qualitative content type. This research includes the study of the content of eleven short and long surviving texts from the Didactic Literature of ancient Iran and some samples of Didactic Literature after Islam, especially the text of Qaboos Nameh, the last work of which has been studied with more accuracy and depth. The forty-four chapters of this book were examined in eight dimensions: religiosity and spiritual ethics, education, art education, exploitation of the world, cleanliness and rest, enmity, conduct of court and social decorum. Then, for each of these dimensions, components and samples were extracted from the text of the book and organized and presented in nine tables. As a result, 8 dimensions, 43 components, 328 branches and 333 instances were obtained. Analysis of the findings based on the obtained dimensions, components and indicators led to the conceptual model of the research. Looking at the research findings that are consistent with human nature, trans-temporal and trans-spatial, if we take a phenomenological look at the future horizon of Iranian-Islamic culture in the second step statement, we will find that a large part of Qaboos Nameh Didactic Literature can be used for present and future generations and it is a suitable subject for transferring the past national and religious culture to the expected new Islamic civilization.
