ارزيابي تاثير پارامترهاي اقليمي بر رفتار گلدهي و عملكرد زعفران(Crocus sativus L.) در استان‌هاي خراسان رضوي و جنوبي

Evaluation the impact Climatic parameters on flowering behaviour and yield of Saffron (Crocus sativus L.) in Razavi and Southern Khorasan Provinces

به منظور ارزيابي روند عملكرد زعفران و مطالعه رابطه نوسانات عملكرد زعفران با پارامترهاي مختلف آب و هوايي پژوهشي در شهرستان‌هاي مشهد، تربت حيدريه، كاشمر، بيرجند و قائن طي 20 سال(از سال 1377-1397) طراحي و اجرا شد. بررسي داده‌هاي هواشناسي 20 سال گذشته نشان داد كه در شهرهاي مورد مطالعه به طور ميانگين 33 درصد از ميزان بارندگي كاسته و 0/5 درجه سانتيگراد بر ميانگين درجه حرارت افزوده شد. اين در حالي است كه نتايج حاصل از رگرسيون بين عملكرد و پارامترهاي آب و هوايي نشان داد كه الگوي افزايش درجه حرارت و كاهش بارندگي در تمامي شهرستان‌هاي مورد مطالعه تا حد قابل توجهي با روند كاهش عملكرد زعفران در طي اين دوره انطباق داشت. نتايج حاصل از پژوهش همچنين نشان داد كه طي 20 سال گذشته از مجموع شهرستان‌هاي مورد مطالعه به طور ميانگين سالانه 112/3 هكتار به سطح زير كشت زعفران افزوده شده و در عين حال به طور ميانگين 0/08 كيلوگرم در هكتار از عملكرد زعفران كاسته شده است. كاهش عملكرد زعفران در خراسان رضوي و جنوبي به طور قابل توجهي تحت تاثير شاخص‌هاي آب و هوايي قرار داشت. نتايج نشان داد كه درجه حرارت حداكثر و ميانگين درجه حرارت اصلي‌ترين متغيرهاي موثر بركاهش عملكرد زعفران بودند به طوريكه در تربت حيدريه متغير ميانگين دما به تنهايي 42 درصد از تغيير پذيري ميزان عملكرد را تبيين كرد و در ساير شهرستان‌هاي مورد مطالعه متغير حداكثر دما بين 24 تا 56 درصد از تغيير پذيري عملكرد را پيش بيني كرد. همچنين نتايج حاصل از آناليز سري زماني عملكرد زعفران نشان داد كه عملكرد زعفران تا سال 2025 در تمامي شهرستان‌هاي مورد مطالعه روندي كاهشي و منفي از خود نشان خواهد داد. مشهد با شيبي در حدود 0/09 كيلوگرم در هكتار و كاشمر با شيبي در حدود 0/07 كيلوگرم در هكتار به ترتيب بيشترين و كمترين روند كاهشي عملكرد تا سال 2025 را نشان دادند

In order to evaluate the trend of saffron yield and study the relationship between saffron yield fluctuations and various climatic parameters, research was designed and conducted in Mashhad, Torbat Heydariyeh, Kashmar, Birjand and Qaen during 20 years (1998-2018). According to meteorological data from the last 20 years, the average rainfall decreased by 33% and the average temperature increased by 0.5 °C . On the other hand, the regression results between yield and climatic parameters indicates that the pattern of temperature rise and decreased rainfall in all studied cities was significantly in line with saffron yield declining. In this period, the study's findings also revealed that over the last 20 years, an average of 112.3 hectares of saffron cultivation have been added to the areas under cultivation of saffron and at the same time, saffron yields have dropped by an average of 0.08 kg per hectare. Climatic indicators significantly affected decreased saffron yield in Razavi and South Khorasan. The results also revealed that the average and maximum temperature were the main variables influencing the reduction of saffron yield. For instance in Torbat-e Heydarieh, the variable of average temperature predicted 42 percent of the variability of the yield and in other cities studied, the maximum temperature variable predicted between 24 and 56% of the variability of the yield. Furthermore, the results of the time series analysis of saffron yield revealed that saffron yield will show a decreasing and negative trend by 2025 in all studied cities. Up to 2025, Mashhad and Kashmar with a slope of 0.09 and 0.07 kg/ha, had the highest and lowest decreasing trends, respectively.