تبيين مؤلفه‌هاي حس مكان در مساجد تاريخي دزفول

Explanation of the components of the sense of place in the historical mosques of Dezful

از ابعاد مهم در ارتقاي كيفيت محيط‌ هاي شهري، حس مكان است. وجود اين حس كه عاملي در شكل‌گيري پايه‌هاي ارتباطي استفاده‌كنندگان و محيط است، انگيزه لازم براي ماندگاري فرد در محيط را به وجود مي‌آورد و منجر به ايجاد محيط‌ هاي باكيفيت نيز خواهد شد. كيفيت معماري مساجد براي ايجاد حس مكان، از مسائل مورد توجه معماران است. مساجد تاريخي شهر دزفول كه از معماري غني در ادوار مختلف تاريخي بي‌نصيب نبوده، داراي حس مكاني خاص هستند. مؤلفه‌هاي متعددي همچون؛ ادراكي، كالبدي، اجتماعي و عملكردي، بر حس مكان در مساجد تأثير مي‌گذارند؛ لذا در اين پژوهش، به بررسي آنها مي‌پردازيم. هدف اين تحقيق، تبيين نقش مؤلفه‌هاي حس مكان در مساجد تاريخي است تا با شناخت آنها بتوان كيفيت ايجاد حس مكان را در معماري مساجد سوق داد. در اين تحقيق از طريق پرسش‌نامه، 5 نمونه از مساجد تاريخي شهر دزفول با نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شد و مورد مطالعه قرار گرفت و براي سنجش رابطه ميان متغيرها، از روش پژوهش همبستگي پيرسون و از آزمون‌هاي رگرسيون خطي ساده و چند متغيره براي تعيين رابطه و شدت و جهت رابطه بين متغيرهاي مستقل و وابسته استفاده شد. براي تجزيه و تحليل آماري، نرم‌افزار SPSS مورد استفاده قرار گرفت. مطابق نتايج به‌دست‌آمده، مؤلفه‌هاي كالبدي و ادراكي، بيشترين اثر و ابعاد اجتماعي و عملكردي، تأثير كمتري در القاي حس مكان در مساجد را دارند. متغيرهاي فرم و هندسه بصري، فرم و هندسه ادراكي و خدمات به صورت مستقيم در القاي حس مكان در مساجد مؤثر هستند.

Sense of place is one of the most important factors in improving the quality of urbanenvironments. The presence of this sense is a factor in shaping the communication basesof users and the environment, and creates the necessary motivation for a person to stayin the environment and will also lead to the creation of high quality environments. Thearchitectural quality of mosques as a factor to create a sense of place is one of the issuesof interest to architects. Due to its rich architecture, the historical mosques of Dezful havea special sense of place in different historical periods. Numerous components such asperceptual, physical, social and functional affect the senses in mosques, so in this studywe will examine them. This study aims to explain the role of sense of place components inthe architecture of historic mosques. By recognizing these factors, the quality of creating asense of place in the architecture of mosques could be increased. In this study, 5 historicalmosques of Dezful city were studiedas successful mosques. To measure the relationshipbetween the variables, Pearson correlation method and simple and multivariate linearregression tests were used to determine the relationship and intensity and direction ofthe relationship between independent and dependent variables. SPSS software version23 has been used for statistical analysis. According to the obtained results, the physicalcomponents and perceptual have the greatest effect on inducing the sense of place. Socialand functional components have a lesser effect on inducing sensitivities in mosques. Thevariables of form and visual geometry, form and perceptual geometry, services, securityand social participation are directly affect on inducing a sense of place in mosques.