ويژگي هاي كمي و كيفي گونه هاي درختي غالب و زادآوري آنها در منطقه حفاظت شده ارسباران (مطالعه موردي: سامان هاي هوش، دينه ور، آقاميرلو)

Quantitative and qualitative characteristics of dominant tree species and their regeneration status in Arasbaran protected area (Case study: Hoosh, Dinehvar, and Aghamirloo villages)

هدف اصلي تحقيق حاضر بررسي ويژگي­هاي كمي و كيفي گونه­هاي درختي غالب و وضعيت زادآوري آنها در جنگل­هاي ارسباران است. ارزيابي گونه­هاي درختي در روي خط نمونه­ها و زادآوري در قطعه نمونه­هاي 100 مترمربعي انجام شد. در خط نمونه­ها، اطلاعات نوع گونه­ها، قطر برابر سينه گونه­ها، ارتفاع، كيفيت نهال­ها و وجود درختان كت زده برداشت و ثبت شد. سپس در هر يك از سامان­هاي عرفي مقادير تنوع گونه­اي با استفاده از شاخص­هاي تنوع گونه­اي شانون واينر و معكوس سيمپسون محاسبه شد. نتايج نشان داد كه تعداد درختان در هكتار در سامان­هاي عرفي هوش، دينه­ور و آقاميرلو به ترتيب 498، 388 و 260 درخت در هكتار و سطح مقطع درختان به ترتيب 77/10، 78/7 و 76/5 متر مربع در هكتار است. نتايج زادآوري­ها نشان داد كه در كل سامان هاي عرفي مورد مطالعه تراكم گونه­هاي ممرز، بلوط و افرا به ترتيب 828، 506 و 360 نهال در هكتار است. حجم ضايعات گونه­هاي ممرز، بلوط و افرا در سامان عرفي هوش به ترتيب 56/2، 28/1 و 19/0 مترمكعب در هكتار، در سامان عرفي دينه­ور به ترتيب 82/2، 64/2 و 63/2 مترمكعب در هكتار و در سامان عرفي آقاميرلو به ترتيب 33/3، 63/4 و 04/2 مترمكعب در هكتار است. نتايج نشان داد كه زادآوري­ها از نظر شادابي در دو طبقه متوسط و خوب قرار دارند كه به طور متوسط حدود 5/27 درصد نهال­ها از كيفيت خوب و 4/72 درصد نهال­ها از كيفيت متوسط برخوردار بودند. درصد تاج پوشش در همه سامان­هاي عرفي بين 50 تا 90 درصد بوده بنابراين تاج پوشش اين مناطق نيمه بسته است. نتايج نشان داد كه در سامان هاي عرفي آقاميرلو و هوش، تنوع گونه­اي شانون واينر و شاخص معكوس سيمپسون به ترتيب بيشترين و كمترين مقادير را داشتند. دخالت­هاي كنترل نشده و برداشت­هاي بي­رويه از توده­هاي جنگلي ارسباران تغييرات كمي و كيفي معني­داري را در اين جنگل­ها به وجود آورده است و وابستگي جوامع محلي به توده­هاي جنگلي در روي تنوع زيستي اثر گذاشته است.

The main purpose of this study is to investigate the quantitative and qualitative characteristics of dominant tree species and their regeneration status in the Arasbaran forests. Data were collected by transect sampling and regeneration was assessed by plot with an area 100 m2. In the sample plots, we recorded information on species type, diameter at breast height, height, quality of seedlings and the presence of cut trees. Three customary areas, Hoosh, Dinehvar, and Aghamirloo villages were selected for study in Arasbaran protected area. The values ​​of species diversity were calculated using the species diversity indices of Shannon Weiner and inverse Simpson. The results showed that the number of trees per hectare in the customary areas of Hoosh, Dinehvar and Aghamirloo were 498, 388 and 260 trees per hectare, respectively. The basal area of ​​the trees was 10.77, 7.78 and 5.76 m2 per ha in the Hoosh, Dinehvar and Aghamirloo, respectively. The regeneration status showed that hornbeam (Carpinus betulus), oak (Quercus macranthera) and maple (Acer campestre) had 828, 506 and 360 seedlings per hectare, respectively. The volume of woody debris of hornbeam, oak and maple species were 2.56, 1.28 and 0.19 cubic meters per hectare, respectively. The stand regeneration were in the middle and good classes in terms of vitality. About 27.5% and 72.4% of the seedlings had good and medium quality, respectively. The crown cover percentage were between 50 and 90 percent, so the canopy of these areas was semi-closed. The results showed that in Aghamirloo and Hoosh customary area, the diversity of Shannon Weiner species and Simpson inverse index had the highest and lowest value, respectively. Uncontrolled human interventions and over harvesting in Arasbaran forests have caused significant quantitative and qualitative changes in these forests and the dependence of local communities on these forest have impacted on the species diversity.