پديد آورندگان :
نصراله پور مقدم، شيرين دانشگاه شهركرد - گروه علوم باغباني، شهركرد، ايران , ربيعي، غلامرضا دانشگاه شهركرد - گروه علوم باغباني، شهركرد، ايران , شيران، بهروز دانشگاه شهركرد - گروه اصلاح نباتات و بيوتكنولوژي، شهركرد، ايران , نوربخش، حبيب الله مركز تحقيقات كشاورزي شهركرد، شهركرد، ايران , راوش، رودابه دانشگاه شهركرد - گروه اصلاح نباتات و بيوتكنولوژي، شهركرد، ايران
كليدواژه :
سرعت رشد , عناصر غذايي , محتواي نسبي آب , نشت الكتروليتي , وزن خشك
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: پايه‌ها از طريق كنترل رشد رويشي و جذب مواد معدني پاسخ درختان پيوند شده به تنش خشكي را تحت تأثير قرار مي‌دهند و بررسي مكانيسم‌هاي مورفو-فيزيولوژيكي، معدني و پاسخ پايه‌ها تحت تنش خشكي، انتخاب پايههاي مقاوم به خشكي را ممكن مي‌سازد. به اين منظور آزمايشي با هدف تأثير تنش خشكي بر برخي پايههاي رويشي جنس پرونوس در قالب طرح كاملاً تصادفي به‌صورت فاكتوريل در گلخانه واقع در شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختياري و آزمايشگاه‌هاي تحقيقاتي دانشگاه شهركرد در سال 97-1396 اجرا شد.
مواد و روش‌ها: قلمه‌هاي ريشه‌دار كادامن، ميروبالان، GF677 و GN15 در شرايط گلخانه كشت و به مدت سه ماه نگهداري شدند. تنش خشكي به مدت 40 روز در سه سطح شامل 100، 75 و50 درصد از ظرفيت زراعي روي آن‌ها اعمال گرديد. در اين آزمايش سرعت ارتفاع گياه، وزن خشك، محتواي آب نسبي برگ، كارآيي مصرف آب، نشت الكتروليتي و محتواي عناصر معدني (فسفر، پتاسيم، كلسيم، منيزيم، آهن و روي) در ريشه و برگ پايه‌ها ارزيابي شد.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه وزن خشك كل به‌طور معني‌داري تحت تأثير خشكي كاهش يافت. در اثر محدوديت آب درصد رطوبت برگ و وزن مخصوص برگ كاهش يافت، اما نسبت سطح برگ و سطح مخصوص برگ افزايش يافت. همچنين، تحت تاثير خشكي بيشترين كاهش سرعت رشد در پايههاي كادامن و ميروبالان رخ داد ولي در پايه GN15 تغيير معني‌داري مشاهده نشد. در اثر تنش خشكي محتواي نسبي آب برگ كاهش و نشت الكتروليت‌ها افزايش يافت و نشت الكتروليتي در پايه ميروبالان بيش از ساير پايه‌ها بود. با افزايش شدت تنش خشكي ميزان كارايي استفاده از آب در پايه كادامن كاهش، اما در دو پايه GF677 و GN15 افزايش يافت. در حالي‌كه تغيير معني‌داري از اين نظر در پايه ميروبالان مشاهده نشد. تنش خشكي باعث كاهش مواد معدني (فسفر، پتاسيم، كلسيم و منيزيم) در ريشه و برگ پايه‌ها گرديد. بيشترين ميزان كاهش غلظت عناصري مثل پتاسيم، كلسيم، فسفر و آهن در پايههاي ميروبالان و كادامن رخ داد.
نتيجه‌گيري: همه پايههاي مورد آزمايش به‌طور معني‌داري تحت تأثير تنش خشكي از جمله كاهش رشد قرار گرفتند اما ميزان و مكانيسم مقاومت پايه‌ها در برابر اين تنش متفاوت بود. به‌طوري كه برخي پايه‌ها با استفاده بهتر از آب در دسترس و جذب كارآمدتر عناصر غذايي، توانايي بيشتري در حفظ فعاليت‌هاي زيستي خود در مقابله با شرايط كم‌آبي داشته و در مقابل پايههاي ديگر مقاومت كمتري در برابر تنش خشكي از خود نشان دادند و آسيب مشاهده شده در آن‌ها در مقايسه با ساير پايه‌ها بيشتر بود.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Rootstocks can affect the reaction of the grafted trees to water stress by controlling vegetative growth and nutrients uptake and studying morpho-physiological and nutritional mechanisms and responses of the rootstocks submitted to drought stress would make it feasible to select the tolerant rootstocks. For this purpose, to investigate the effects of drought stress on some clonal Prunus sp. rootstocks, an experiment, in completely randomized design was conducted in a greenhouse in Saman (Sharekord) and Shahrekord University laboratories in 2017-2018.
Materials and methods: Rooted cuttings of Cadaman, Myrobalan29c, GF677 and GN15 were planted and maintained under greenhouse conditions employing regular practices including irrigation and nutrients supplementation and pest management for three months. Plants were submitted to drought stress at three levels including 100, 75 and 50% of field capacity for 40 days. Plant height, dry weight, relative water content, water use efficiency, electrolyte leakage and mineral content (P, K+, Ca2+, Mg2+, Fe2+ and Zn2+) in leaves and roots were assessed.
Results: The results showed that the total dry weight was significantly decreased under the influence of drought stress. Leaf moisture content and specific leaf weight (SLW) decreased but leaf area ratio (LAR) and specific leaf area (SLA) increased under water deficit condition. Also, due to the drought stress, the greatest decrease in growth rate occurred in Cadaman and Myrobalan29c rootstocks, but no significant changes were observed for GN15 rootstock. Under drought stress conditions, relative water content (RWC) of the leaves decreased, while electrolyte leakage (EL) increased, with the highest figures observed for Myrobalan29c. With the increasing intensity of drought stress, water use efficiency (WUE) decreased for the Cadaman rootstock, but it was increased for GF677 and GN15 rootstocks. While no significant changes were observed for Myrobalan29c rootstock. Drought stress reduced the mineral contents (P, K+, Ca2+ and Mg2+) in the roots and leaves of the rootstocks. The highest decrease in concentrations of elements such as K+, Ca2+, P and Fe2+ were found for Myrobalan29c and Cadaman rootstocks.
Conclusion: All the tested rootstocks were significantly affected by drought stress, including growth retardation, but they resisted to drought stress at different levels and by varying mechanisms. So that some rootstocks with better use of available water and more nutrients absorption efficiency, showed a greater ability to maintain their biological activities in the face of dehydration. Other rootstocks showed poorer performance against drought stress and underwent damages compared to other rootstocks.
