پديد آورندگان :
نقي زاده، مهدي دانشگاه شهيد باهنر كرمان - دانشكده كشاورزي - گروه توليدات گياهي، كرمان، ايران , كبيري، رزيتا دانشگاه شهيد باهنر كرمان - دانشكده كشاورزي بردسير - گروه توليدات گياهي، كرمان، ايران , مقصودي، كبري دانشگاه تحصيلات تكميلي صنعتي و فناوري پيشرفته كرمان، كرمان، ايران
كليدواژه :
تنظيم‌كننده‌هاي رشد گياهي , درصد موسيلاژ , محرك رشد , گياه دارويي
چكيده فارسي :
اسيد آسكوربيك و ملاتونين به‌عنوان محرك‌هاي زيستي، با تأثير بر متابوليت‌هاي گياه موجب تحريك بيوسنتز فيتوهورمون‌ها، تسهيل و افزايش جذب عناصر غذايي، ارتقاء مكانيسم‌هاي دفاعي، تحريك رشد ريشه و در نهايت افزايش كيفيت و كمّيت محصول توليدي مي‌شوند. اين پژوهش با هدف ارزيابي تأثير محلول‌پاشي ملاتونين و اسيد آسكوربيك بر عملكرد دانه و موسيلاژ اسفرزه (Plantago ovate Forssk.)، در سال 1399 در گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي بردسير دانشگاه شهيد باهنر در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل محلول‌پاشي با آب مقطر (شاهد)، ملاتونين 100 ميكرومولار، اسيد آسكوربيك 100 ميكرومولار و ملاتونين 100 ميكرومولار+ اسيد آسكوربيك 100 ميكرومولار بودند. اعمال تيمارهاي محلول‌پاشي از زمان استقرار كامل گياهچه‌ها (4-3 برگي) تا مرحله رسيدگي فيزيولوژيك دانه‌ها ادامه يافت (4 مرتبه به فاصله هر دو هفته يك‌بار). نتايج نشان داد محلول‌پاشي ملاتونين و اسيد آسكوربيك (كاربرد تكي و يا توأم) موجب افزايش معني‌دار تعداد پنجه در بوته، تعداد سنبله در بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه اسفرزه شد. بيشترين عملكرد دانه از محلول‌پاشي ملاتونين (59.98 گرم در مترمربع) و ملاتونين + اسيد آسكوربيك (61.85 گرم در مترمربع) بدون اختلاف آماري معني‌دار با يكديگر حاصل شد. محلول‌پاشي اسيد آسكوربيك نيز به‌طور معني‌داري افزايش 6.61 درصدي عملكرد دانه را در مقايسه با كنترل به همراه داشت. محلول‌پاشي اسيد آسكوربيك، ملاتونين و اسيد آسكوربيك + ملاتونين به‌ترتيب افزايش 12.29، 19.89 و 23.80 درصدي موسيلاژ را در مقايسه با كنترل به همراه داشت. كاربرد ملاتونين به‌صورت تكي و يا تركيبي با اسيد آسكوربيك، بدون اختلاف آماري معني‌داري با يكديگر، بيشترين تأثير مثبت را در افزايش درصد موسيلاژ به همراه داشت. ميزان عملكرد موسيلاژ در تيمارهاي كنترل، اسيد آسكوربيك، ملاتونين و نيز ملاتونين + اسيد آسكوربيك به‌ترتيب 10.03، 13.47، 14.94 و 15.64 گرم در مترمربع بود. براساس نتايج بدست آمده مي‌توان بيان داشت محلول‌پاشي ملاتونين و اسيد آسكوربيك توانست عملكرد كمّي و كيفي اسفرزه را بهبود ببخشد و در بين تيمارها، كاربرد توأم آنها مؤثرتر بود.
چكيده لاتين :
Ascorbic acid and melatonin as the biostimulants affect the biosynthesis of phytohormones, facilitate and increase the nutrients uptake, enhance the defense mechanisms, stimulate the root growth, and finally, increase the quality and quantity of the product by affecting the plant metabolites. This study was conducted in a randomized complete block design with three replications to investigate the effects of foliar application of melatonin and ascorbic acid on the grain yield and mucilage content of Plantago ovata Forssk. in the research greenhouse of Bardsir Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman in 2020. The experimental treatments included the foliar application of distilled water (control), melatonin 100 μM, ascorbic acid 100 μM, and melatonin 100 μM + ascorbic acid 100 μM. The foliar application treatments continued from the time of complete establishment of seedlings (3-4 leaves) to the physiological maturity stage of seeds (four times every two weeks). The results showed that the foliar application of melatonin and ascorbic acid (single and combined application) enhanced the number of tillers per plant, number of spikes per plant, spike length, number of seeds per spike, and 1000-seed weight significantly. The highest grain yield was obtained from the foliar application of melatonin (59.98 g.m-2) and melatonin + ascorbic acid (61.85 g.m-2) without statistically significant differences with each other. The ascorbic acid foliar application also significantly increased the grain yield by 6.61% compared to the control. The foliar application of ascorbic acid, melatonin, and melatonin + ascorbic acid increased the mucilage content by 12.29, 19.89, and 23.80%, respectively compared to the control. The application of melatonin alone or in combination with the ascorbic acid, without statistically significant differences with each other, had the greatest positive effect on increasing the mucilage percentage. The mucilage yield was obtained 10.03, 13.47, 14.94, and 15.64 g.m-2 in the control, ascorbic acid, melatonin, and melatonin + ascorbic acid treatments, respectively. Based on the results, it can be concluded that the foliar application of melatonin and ascorbic acid could improve the quantitative and qualitative yield of P. ovata, and among the treatments their combined application was more effective.
