تأثير محرك‌هاي زيستي بر برخي از ويژگي‌هاي مورفولوژيك و فيتوشيميايي گياه دارويي Dracocephalum moldavica L. تحت تنش كم‌آبياري

Effects of elicitors on some morphological and phytochemical traits of Dracocephalum moldavica L. under low irrigation stress

كاربرد محرك‌هاي زيستي در راستاي توليد فرآورده‌هاي بيولوژيك سازگار با محيط‌زيست و در پيوند با كشاورزي نوين مي‌تواند سبب افزايش رشد كمّي و كيفي گياهان و كاهش اثر تنش‌هاي محيطي بر آنها شود. به‌منظور بررسي اثر محرك‌هاي زيستي تحت تنش كم‌آبياري بر ويژگي‌هاي مورفولوژيك و فيتوشيميايي بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) اين آزمايش در سال زراعي 98 به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه زنجان در سه تكرار اجرا شد. فاكتور اصلي آزمايش آبياري (100% و 70% ظرفيت زراعي) و فاكتور فرعي محلول‌پاشي محرك‌هاي عصاره زعفران (0.01% و 0.05%)، عصاره جينسينگ (0.5% و 1%)، آمينو اسيد ال- سيستئين (50 و100 ميكرومولار) و تيمار شاهد (عدم محلول‌پاشي) در مراحل 4، 8 و 12 برگي بود. ويژگي‌هاي مورفولوژيك و فيتوشيميايي در مرحله 90% گلدهي گياهان ارزيابي شدند. در اين آزمايش در شرايط آبياري كامل، بالاترين ميزان كلروفيل كل (mg/g FW 35.68)، كاروتنوئيد (mg/g FW 9.18) و محتواي نسبي آب برگ (83.20%) از تحريك توسط ال- سيستئين با غلظت 50 ميكرومولار حاصل شد. در حالي‌كه تحت شرايط تنش آبي بالاترين محتواي فنل كل (mg GA/g DW 33.17)، فلاونوئيد كل (mg QE/g DW 1.53) و ظرفيت آنتي‌اكسيداني (95.37%) از تيمار عدم محلول‌پاشي محرك‌هاي زيستي حاصل شد. بالاترين درصد اسانس (0.38%) مربوط به تيمار 100 ميكرومولار ال- سيستئين در شرايط آبياري كامل بود. اگرچه پارامترهاي مورفولوژيكي بادرشبو تحت شرايط آبياري كامل بيشترين مقدار خود را داشتند اما اعمال تنش كم‌آبياري منجر به سنتز مقادير بالاتري از تركيب‌هاي فنولي، فلاونوئيدي و بروز خاصيت آنتي‌اكسيداني قوي‌تر گرديد

The use of elicitors to produce the environmentally friendly biological products and in conjunction with the modern agriculture can increase the qualitative and quantitative growth of plants and reduce the effects of environmental stresses on them. To investigate the effects of biostimulants under the low irrigation stress on the morphological and phytochemical characteristics of Dracocephalum moldavica L., a factorial experiment was conducted in a completely randomized block design in the Zanjan University research farm in three replications in 2019. The main factor was the irrigation (100 and 70% of field capacity) and the sub-factor was the foliar application of elicitors including saffron extract (0.01 and 0.05%), ginseng extract (0.5 and 1%), amino acid L-cysteine (50 and 100 μM), and control treatment (no foliar application) at the four-, eight-, and twelve-leaf stages. The morphological and phytochemical traits were evaluated at the 90% flowering stage of the plants. In the present experiment, the highest amount of total chlorophyll (35.68 mg / g FW), carotenoids (9.18 mg / g FW), and relative leaf water content (83.20%) was obtained under the full irrigation conditions stimulated by the 50 μM L-cysteine treatment. While under the water stress conditions, the highest content of total phenols (33.17 mg GA / g DW), total flavonoids (1.53 mg QE / g DW), and antioxidant capacity (95.37%) was obtained in the no foliar application of elicitors treatment. The highest essential oil percentage (0.38%) was observed in the 100 μM L-cysteine treatment under the full irrigation conditions. Although the morphological parameters of D. moldavica had their highest values under the full irrigation conditions, the low irrigation stress led to the synthesis of higher amounts of phenolics and flavonoids and the stronger antioxidant capacity.