نحوه مواجهه برخي از نويسندگان‌ ايراني در اثبات و ابطال نظريه‌ تكامل

انديشمندان و متفكران ‌ايراني با اظهارنظر دربارۀ اثبات يا ابطال نظريه تكامل زيستي مورد نظر داروين، به نحو كلي دربارۀ آن داوري كرده‌اند. دو دسته از‌ ايضاح‌ها مي‌تواند اظهار نظرهاي آتي را دقت بخشد: نخست توجه به‌ اينكه ‌اين ادعا متشكل از چندين زير نظريه است: «خودِ تكامل»، «انتخاب طبيعي»، «نياي مشترك»، و «تدريجي گرايي» به نظر مي‌رسد، در نوشته‌هاي برخي از نويسندگان ‌ايراني به مقدار زيادي با هم خلط شده‌اند. عموم متفكران‌ ايراني مانند اصفهاني، علامه طباطبايي، علامه جعفري، مطهري، يدالله سحابي، مكارم شيرازي، مصباح يزدي،  سبحاني،  مشكيني، عبدالكريم سروش به مسئله انتخاب طبيعي و نياي مشترك  اشاره كرده‌اند و دليل رد يا ابطال ‌اين نظريه را بر اساس ‌اين دو مؤلفه مي‌دانند. همچنين لازم است به هنگام سخن گفتن از شأن اثباتي يا ابطالي يك نظريه به تحليل‌هايي كه در گذشته و در فلسفۀ علم نسبت به ابطال يا اثبات نظريۀ علمي‌ ارائه شده است، توجه شود. در ‌اين مقاله نشان داده مي‌شود كه برخي اظهارنظرهاي نويسندگان‌ ايراني كمتر ناظر به ‌اين دو نكته بوده است و البته به برخي استثناها اشاره خواهد شد. يافته‌هاي نويسندگان در ‌اين مقاله دو نكته است: نخست‌ اينكه نظريۀ انتخاب طبيعي به عنوان يك اصل، قابليت اثبات رياضياتي دارد و بنابراين ابطال‌ناپذير است. دوم‌ اينكه ساير بخش‌هاي نظريه تكامل ابطال‌ناپذير و اثبات‌ ناپذيرند، اما اصلاح‌پذيرند. به همين دليل بخش‌هاي زيادي از نظريه، از زمان داروين تاكنون ابطال يا اصلاح شده‌اند.