سرشت انسان در انديشه هابز و ارزيابي پيامدهاي اخلاقي آن بر مبناي آراء علامه طباطبايي

پژوهش حاضر با روش توصيفي تحليلي، از طريق رجوع به انديشه‌هاي انسان‌شناختي توماس هابز، درپي پاسخ به اين سوال برآمده است كه سرشت انسان در انديشه هابز چگونه است؟ تا در پرتو آن و با نظر به انديشه‌هاي علامه طباطبايي پيامدهاي اخلاقي آن تبيين و ارزيابي گردد. رجوع به انديشه‌هاي علامه در اين خصوص، علاوه بر تبيين پيامدهاي ديدگاه هابز، امكان مقايسه تطبيقي و نيز آشنايي با راي صحيح در خصوص هر مورد را فراهم مي‌آورد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد در تلقي هابز، انسان در حركات و اعمال خود تابع اميال و انفعالات است به گونه‌اي كه حتي عقل او مسخر اميال و هيجانات او است. در نتيجه براي كنترل انسان، هابز دست يافتن به توافق جمعي و در نهايت به حاكميت حاكمان تن دادن را مي‌‌پذيرد، تا سازش ميان انسان‌ها برقرار شود. نتيجه اين ديدگاه دست شستن از پشتوانه حقيقي داشتن ارزش‌هاي اخلاقي است. در مقابل علامه چون از يك سو انسان را ملكي ملكوتي مي‌داند، از سوي ديگر عقل را توانمند در شناخت حسن و قبح افعال مي‌داند از پشتوانه واقعي احكام اخلاقي، ذاتي بودن حسن وقبح، صدق و كذب پذيري و برهان پذير بودن آنها سخن مي‌گويد. به اعتقاد علامه وضع و اجراي ارزش‌هاي اخلاقي توسط حاكمان چنانكه هابز به آن اعتقاد دارد تبعيت از هواي نفس را در پي‌خواهد داشت و موجب ظلم و ايجاد طبقات اجتماعي مي‌شود. همچنين ضمانت اجرايي ارزش‌ها را از بين خواهد برد. بدين جهت علامه حقيقت مطلب را در تبيين ديگري جست و جو مي‌كند.