اسلام سياسي و سياست در افكار عمومي ايران معاصر

يكي از مهمترين عوامل شكل‌دهنده به نگرش‌ها و رفتارهاي سياسي شهروندان در كشورهاي مختلف جهان‌بيني سياسي مردم است. طبيعي است انتظار داشته باشيم در كشوري كه از سويي مردم ديندار هستند و از سويي ديگر حكومت بر مبناي تركيب دين و مردم‌سالاري شكل گرفته، دين نقشي پررنگ در جهان‌بيني سياسي شهروندان ايفا كند. هرچند مجموعه مطالعات شايان توجهي درباره سنجش دينداري در جامعه ايراني انجام شده، اين مطالعات معمولا با هدف توصيف وضعيت دينداري در جامعه طراحي و اجرا شده‌اند و به دينداري به مثابه يك متغير توصيف‌گر رفتار شهروندان، خصوصا رفتار سياسي آنها پرداخته نشده است. در اين مقاله سازه‌اي به نام «اسلام سياسي» پيشنهاد مي‌شود كه سنجشگر شدت تمايل شهروندان به حضور دين اسلام در حكومت است. ابتدا رابطه «اسلام سياسي» با ابعاد مختلف دينداري بررسي مي‌شود و سپس با استفاده از نظرسنجي‌هاي متعدد ملي نشان داده مي‌شود كه بر خلاف جناح‌بندي رايج اصلاح‌طلب/اصولگرا، «اسلام سياسي» قدرت زيادي در توصيف نگرش‌هاي مختلف سياسي در حوزه سياست داخلي و سياست خارجي دارد، حتي زماني كه در كنار متغيرهايي مانند ابعاد مختلف دينداري يا گرايش جناحي قرار مي‌گيرد. نشان داده مي‌شود كه اين متغير رابطه‌اي با گرايش‌هاي جناحي شهروندان ندارد و در عين حال يكي از ابعاد اصلي تاثيرگذار بر نگرش‌هاي سياسي در كشور است.